آشنایی با رشته ورزشی طناب کشی
طناب کشی (Tug of War) یک رشته ورزشی تیمی با قدمت تاریخی بسیار زیاد است که در آن دو گروه، با استفاده از قدرت بدنی، هماهنگی و استراتژی، تلاش می‌کنند تا تیم مقابل را با کشیدن طنابی از خط مرکزی زمین عبور دهند. این ورزش در اشکال مختلف و با قواعد متفاوت در سراسر جهان و در طول تاریخ انجام شده است. رشته ورزشی طناب‌کشی ورزشی است تیمی و گروهی که در آن دو تیم (معمولاً 8 نفره در مسابقات رسمی، اما در حالت تفریحی تعداد نفرات می‌تواند متفاوت باشد) یک طناب بلند و مستحکم را در دست می‌گیرند. هدف هر تیم این است که با اعمال نیروی کششی به طناب، تیم حریف را مجبور به عبور از یک خط مشخص روی زمین (خط مرکزی) به سمت خود کنند.
ویژگی های طناب کشی
موفقیت در طناب کشی به همکاری و هماهنگی کامل بین اعضای تیم بستگی دارد. قدرت تک‌تک بازیکنان مهم است، اما بدون کار گروهی و هم‌افزایی، پیروزی دشوار خواهد بود. نیروی کششی زیادی برای غلبه بر تیم حریف لازم است. عضلات پا، کمر، بازوها و شکم در این ورزش نقش کلیدی دارند. صرفاً قدرت بدنی کافی نیست. تکنیک‌های صحیح گرفتن طناب، موقعیت‌گیری بدن، هماهنگی در کشیدن و حتی استراتژی‌های روانی برای خسته کردن حریف، در پیروزی بسیار مؤثر هستند.
بازیکنان باید تعادل خود را به خوبی حفظ کنند و از افتادن یا تماس بخش‌هایی از بدن (غیر از پاها) با زمین جلوگیری کنند، زیرا این موارد خطا محسوب می‌شود. مسابقات معمولاً در فضاهای مسطح و هموار مانند چمن، پیست‌های مخصوص، یا حتی شن و ماسه ساحل برگزار می‌شوند. طناب مورد استفاده در این ورزش مشخصات خاصی دارد، از جمله طول (معمولاً حدود 33 متر) و قطر مناسب (معمولاً بین 8 تا 12 سانتی‌متر). علامت‌هایی نیز روی طناب و زمین برای مشخص کردن خط مرکزی و محدوده‌های مجاز قرار دارند.
اهداف و فواید
- پرورش قدرت و استقامت بدنی: به ویژه در عضلات اصلی بدن.
- تقویت روحیه کار تیمی و همکاری: بازیکنان یاد می‌گیرند برای یک هدف مشترک تلاش کنند.
- افزایش هماهنگی و تعادل: به دلیل نیاز به حرکت هماهنگ و حفظ پایداری.
- ایجاد رقابت سالم: در یک محیط ورزشی و دوستانه.
- فعالیت گروهی مناسب برای تمامی سنین: با رعایت نکات ایمنی، افراد در سنین مختلف می‌توانند در آن شرکت کنند.
تاریخچه
رشته ورزشی طناب کشی، با وجود سادگی ظاهری، دارای تاریخچه‌ای بسیار غنی و جهانی است که ریشه‌های آن به اعصار باستان بازمی‌گردد. هیچ زمان یا مکان خاصی را نمی‌توان به عنوان مبدأ دقیق طناب‌کشی مشخص کرد. شواهد تاریخی و باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این فعالیت در قالب مراسم، آیین‌ها، تمرینات نظامی و حتی بازی‌های رقابتی در تمدن‌های مختلف سراسر جهان وجود داشته است.طناب‌کشی از سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۲۰ (پنج دوره) به عنوان یک رشته رسمی در بازی‌های المپیک تابستانی حضور داشت. با این حال، در سال ۱۹۲۰، کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) به دلیل تصمیم برای کاهش تعداد شرکت‌کنندگان در بازی‌ها، این رشته را از برنامه المپیک حذف کرد.
پس از حذف از المپیک، طناب‌کشی همچنان در بسیاری از کشورها به عنوان یک فعالیت ورزشی محبوب ادامه یافت و انجمن‌های ملی شروع به شکل‌گیری کردند. قدیمی‌ترین انجمن ملی، انجمن طناب‌کشی سوئد است که در سال ۱۹۳۳ تأسیس شد. پس از آن، انجمن‌های دیگری مانند انجمن طناب‌کشی بریتانیا در سال ۱۹۵۸ و انجمن طناب‌کشی هلند در سال ۱۹۵۹ شکل گرفتند. نیاز به یک نهاد بین‌المللی برای سازماندهی مسابقات جهانی احساس شد. در سال ۱۹۶۰، جورج هاتون از انجمن طناب‌کشی بریتانیا با همکاری نمایندگانی از سوئد، طرح تشکیل فدراسیون جهانی طناب‌کشی (TWIF) را به واقعیت رساندند.
تاریخچه طناب کشی در ایران
طناب‌کشی در ایران نیز مانند بسیاری از نقاط جهان، پیشینه‌ای دیرینه به عنوان یک بازی سنتی و محلی دارد. این فعالیت از گذشته‌های دور در جشن‌ها، مراسم، و به عنوان یک بازی مفرح و قدرتی در میان گروه‌های سنی مختلف و بدون محدودیت جنسیتی، به ویژه در روستاها و مناطق عشایری، رایج بوده است. رشته ورزشی طناب کشی به شکل سازمان‌یافته و رسمی توسط آقای عباسعلی اکبری در سال ۱۳۷۹ در ایران بنیان‌گذاری و راه‌اندازی شد. انجمن طناب‌کشی ایران به شکل رسمی در اوایل سال ۱۳۸۰-۱۳۸۱ با تأیید مسئولان سازمان تربیت بدنی وقت تشکیل شد. این انجمن ابتدا فعالیت خود را زیر نظر فدراسیون ورزش‌های همگانی آغاز کرد.
از تاریخ ۱/۱۰/۱۳۸۹ (اول دی ماه ۱۳۸۹)، انجمن طناب‌کشی ایران فعالیت خود را زیر نظر فدراسیون انجمن‌های ورزشی جمهوری اسلامی ایران ادامه داده است. انجمن طناب‌کشی ایران عضو فعال فدراسیون بین‌المللی طناب‌کشی (TWIF) و فدراسیون آسیایی این رشته است. آقای عباسعلی اکبری، بنیان‌گذار این رشته در ایران، اولین داور بین‌المللی طناب‌کشی در کشورمان هستند که قضاوت‌های جهانی و آسیایی زیادی را در کارنامه خود دارند.
انواع مسابقات رشته ورزشی طناب کشی
رشته ورزشی طناب کشی، چه در سطح جهانی و چه در ایران، در قالب مسابقات متنوعی برگزار می‌شود که هر کدام قوانین و ویژگی‌های خاص خود را دارند. این مسابقات معمولاً بر اساس وزن تیم‌ها، جنسیت شرکت‌کنندگان و گاهی محل برگزاری (داخل سالن یا فضای باز) دسته‌بندی می‌شوند.
مسابقات طناب کشی در جهان
فدراسیون جهانی طناب کشی (TWIF) نهاد اصلی حاکم بر این ورزش در سطح بین‌المللی است و مسابقات جهانی را در دسته‌های مختلف برگزار می‌کند. مهمترین دسته‌بندی‌ها عبارتند از:
- مسابقات بر اساس وزن: این رایج‌ترین نوع دسته‌بندی است که تیم‌ها بر اساس مجموع وزن بازیکنانشان در دسته‌های وزنی مشخصی رقابت می‌کنند. این کار برای ایجاد رقابت عادلانه و جلوگیری از برتری صرفاً به دلیل وزن بیشتر انجام می‌شود. دسته‌های وزنی معمولاً برای مردان، زنان و تیم‌های مختلط متفاوت است. به عنوان مثال، برخی از دسته‌های وزنی رایج در مسابقات جهانی عبارتند از:
- مردان: ۵۶۰ کیلوگرم، ۶۰۰ کیلوگرم، ۶۴۰ کیلوگرم، ۶۸۰ کیلوگرم، ۷۲۰ کیلوگرم (و گاهی ۷۰۰ کیلوگرم)
- زنان: ۵۰۰ کیلوگرم، ۵۲۰ کیلوگرم، ۵۴۰ کیلوگرم
- مختلط (Mixed): ک۵۸۰ کیلوگرم (معمولاً با ترکیب ۴ مرد و ۴ زن)
- مسابقات فضای باز: این مسابقات معمولاً روی چمن یا زمین‌های خاکی برگزار می‌شوند و از مهمترین رویدادهای تقویم TWIF هستند. مسابقات جهانی فضای باز هر دو سال یک بار برای تیم‌های ملی برگزار می‌شود.
- مسابقات داخل سالن: این مسابقات روی سطوح سرپوشیده (مانند کفپوش‌های ورزشی) برگزار می‌شوند و از نظر تکنیک و استراتژی ممکن است کمی با مسابقات فضای باز متفاوت باشند. مسابقات جهانی داخل سالن نیز هر دو سال یک بار برای تیم‌های ملی برگزار می‌شود و به صورت متناوب با مسابقات فضای باز هستند.
- مسابقات باشگاهی: علاوه بر مسابقات تیم‌های ملی، TWIF مسابقاتی را نیز برای تیم‌های باشگاهی در سطح جهانی برگزار می‌کند.
- مسابقات جوانان و زیر ۲۳ سال: برای توسعه این ورزش در میان نسل‌های جوان، مسابقات در رده‌های سنی مختلف نیز برگزار می‌شود.
- مسابقات منطقه‌ای و قاره‌ای: علاوه بر مسابقات جهانی، رقابت‌های قاره‌ای (مانند قهرمانی اروپا، قهرمانی آسیا) و منطقه‌ای نیز در دسته‌های وزنی و جنسیتی مختلف برگزار می‌شوند.
انواع مسابقات طناب کشی در ایران
در ایران نیز، انجمن طناب‌کشی زیر نظر فدراسیون انجمن‌های ورزشی، مسابقات را در سطوح مختلف برگزار می‌کند که عمدتاً شامل موارد زیر است:
- مسابقات قهرمانی کشور: این مسابقات مهمترین رویداد ملی طناب‌کشی در ایران هستند که به صورت سالانه و در دسته‌های وزنی مختلف برای آقایان و بانوان برگزار می‌شوند. تیم‌های استانی و باشگاهی در این رقابت‌ها شرکت می‌کنند.
- دسته‌های وزنی: مانند مسابقات جهانی، در ایران نیز دسته‌های وزنی مشخصی برای آقایان و بانوان وجود دارد تا رقابت‌ها عادلانه‌تر باشند.
- مسابقات آقایان و بانوان: رقابت‌ها به صورت جداگانه برای تیم‌های مردان و زنان برگزار می‌شود.
- مسابقات مختلط: در برخی رویدادها، ممکن است مسابقات مختلط نیز برگزار شود که ترکیبی از بازیکنان مرد و زن در یک تیم هستند.
- مسابقات کارگران کشور: فدراسیون ورزش کارگری نیز مسابقات طناب‌کشی را در سطح کشوری برای جامعه کارگری برگزار می‌کند.
- مسابقات دانشجویی و دانش‌آموزی: در سطح دانشگاه‌ها و مدارس نیز مسابقات طناب‌کشی به منظور ترویج این ورزش و کشف استعدادها برگزار می‌شود.
- جشنواره‌های ورزشی و همگانی: طناب‌کشی به دلیل ماهیت جذاب و همگانی خود، اغلب در جشنواره‌های ورزشی، فرهنگی و بومی-محلی نیز به عنوان یک فعالیت تفریحی و رقابتی برگزار می‌شود. این مسابقات ممکن است قوانین ساده‌تری داشته باشند و بیشتر بر جنبه مشارکت و تفریح تأکید کنند.
- مسابقات نیروهای مسلح و سازمان‌ها: در برخی نهادها و سازمان‌ها، از جمله نیروهای مسلح، مسابقات طناب‌کشی به عنوان بخشی از برنامه‌های ورزشی و آمادگی جسمانی برگزار می‌گردد.
قوانین مخصوص مسابقات
قوانین رشته ورزشی طناب‌کشی، چه در سطح ملی و چه بین‌المللی، توسط فدراسیون جهانی طناب‌کشی (TWIF) تدوین و به روزرسانی می‌شوند. این قوانین برای اطمینان از عدالت، ایمنی و استانداردسازی رقابت‌ها ضروری هستند. در اینجا به مهمترین قوانین و مقررات این رشته اشاره می‌کنیم:
تیم‌ها و بازیکنان
هر تیم باید از ۸ بازیکن تشکیل شده باشد. یکی از مهمترین قوانین در مسابقات رسمی، محدودیت وزن کلی تیم است. وزن مجموع ۸ بازیکن یک تیم نباید از حداکثر وزن تعیین‌شده برای دسته وزنی خاص تجاوز کند (مثلاً ۶۰۰ کیلوگرم برای مردان یا ۵۲۰ کیلوگرم برای زنان). این قانون برای ایجاد رقابت عادلانه بین تیم‌ها اعمال می‌شود. تیم‌ها می‌توانند مردانه، زنانه یا مختلط باشند. در تیم‌های مختلط، معمولاً ترکیب مشخصی از مردان و زنان (مثلاً ۴ مرد و ۴ زن) تعیین می‌شود. هر تیم باید یک کاپیتان داشته باشد که مسئولیت ارتباط با داور و اطمینان از رعایت قوانین توسط تیمش را بر عهده دارد.
بازیکنان باید طناب را با هر دو دست، به طوری که طناب بین بدن و بازوها قرار گیرد، بگیرند. هیچ بخشی از طناب نباید زیر بغل یا بین پاها قرار گیرد. بازیکنان باید پشت یکدیگر و در امتداد طناب قرار گیرند. آخرین بازیکن تیم (نفر انتهایی) طناب را به روش خاصی دور بدن خود حلقه می‌کند تا بتواند نیروی بیشتری را اعمال کند و تعادل تیم را حفظ کند. قوانین دقیقی برای نحوه حلقه کردن طناب توسط این بازیکن وجود دارد.
شروع و پایان مسابقه
داور با فرمان “Take the Strain” به تیم‌ها اجازه می‌دهد تا کشش اولیه را روی طناب اعمال کنند. با فرمان “Pull” یا “Go” از سوی داور، مسابقه رسماً آغاز می‌شود. یک تیم زمانی برنده می‌شود که نشانگر ۴ متری (نشانگر کناری) طناب در سمت تیم حریف، از خط مرکزی زمین عبور کند. به عبارت دیگر، تیم بازنده باید ۴ متر به سمت تیم برنده کشیده شود.
خطاها و مقررات
- نشستن یا افتادن: بازیکنان مجاز به نشستن عمدی روی زمین یا افتادن در طول کشش نیستند. هرگونه تماس غیر از پاها با زمین (به جز در لحظات کوتاه و ناخواسته) می‌تواند خطا محسوب شود.
- تغییر وضعیت: بازیکنان مجاز به تغییر وضعیت عمدی (مانند نشستن و سپس بلند شدن) در طول کشش نیستند.
- لمس زمین: در طول کشش، هیچ بخشی از بدن بازیکن (به جز پاها) نباید با زمین تماس داشته باشد.
- پاهایی که به جلو می‌روند (Locking): بازیکنان نباید پاهای خود را به صورت قفل شده جلوتر از زانوهای خود قرار دهند. این یک تکنیک غیرقانونی است.
- دستکش‌های غیرقانونی: استفاده از دستکش‌هایی که به طناب می‌چسبند یا آن را سفت می‌کنند، ممنوع است.
- قطع تماس با طناب: بازیکن نباید به صورت عمدی و بدون دلیل موجه، تماس خود را با طناب قطع کند.
- خطای داوری: هرگونه سرپیچی از دستورات داور یا اعتراض شدید، می‌تواند منجر به اخطار یا اخراج شود.
- اخطار و اخراج: داور می‌تواند به تیم‌ها اخطار (هشدار) بدهد. با دریافت تعداد مشخصی اخطار (معمولاً ۲ اخطار)، تیم ممکن است یک کشش را بازنده شود. در صورت خطاهای جدی‌تر، داور می‌تواند بازیکن یا کل تیم را از مسابقه اخراج کند.
تجهیزات و لوازم ورزشی رشته ورزشی طناب کشی
رشته ورزشی طناب‌کشی، برخلاف بسیاری از رشته‌های ورزشی پیچیده که نیازمند تجهیزات گران‌قیمت و متنوعی هستند، در اصل به لوازم بسیار محدودی نیاز دارد. اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین تجهیزات آن عبارتند از:
- طناب طناب‌کشی: معمولاً از کنف طبیعی، سیزال یا الیاف مصنوعی با استحکام بسیار بالا ساخته می‌شوند. انتخاب جنس مناسب برای مقاومت در برابر کشش‌های شدید و دوام طولانی مدت حیاتی است. طول استاندارد برای طناب مسابقه، تقریباً ۳۳.۵ متر (۱۱۰ فوت) است. قطر طناب باید بین ۱۰ تا ۱۲.۵ سانتی‌متر (۴ تا ۵ اینچ) باشد. طناب دارای علامت‌های رنگی مشخصی است: یک نشانگر مرکزی دقیقاً در وسط طناب است. دو نشانگر ۴ متری هر کدام به فاصله ۴ متر از نشانگر مرکزی در هر دو سمت (معمولاً با رنگ زرد). این‌ها نشانگرهای تعیین‌کننده برنده مسابقه هستند.
- کفش ورزشی: کفش باید دارای آج‌های عمیق و مناسب باشد تا از لیز خوردن روی زمین (به خصوص روی چمن یا خاک) جلوگیری کند و کشش موثری را امکان‌پذیر سازد. برخی بازیکنان از کفش‌هایی با ساپورت مچ پا برای پایداری بیشتر استفاده می‌کنند.
- کفش‌های میخ‌دار: در مسابقات فضای باز (روی چمن یا خاک) و در سطوح حرفه‌ای، استفاده از کفش‌های مخصوص با میخ‌های کوچک (مشابه کفش‌های فوتبال یا راگبی) با رعایت قوانین و تعداد و طول مشخصی از میخ‌ها مجاز است. این میخ‌ها چسبندگی فوق‌العاده‌ای را فراهم می‌کنند.
انواع لباس ورزشی رشته ورزشی طناب کشی
برای شرکت در رشته ورزشی طناب‌کشی، انتخاب لباس ورزشی مناسب اهمیت زیادی دارد، چرا که هم بر عملکرد بازیکنان تأثیر می‌گذارد و هم به ایمنی و راحتی آن‌ها کمک می‌کند. در اینجا به انواع لباس ورزشی مورد نیاز اشاره می‌کنیم:
- تیشرت یا پیراهن ورزشی: الیاف مصنوعی بهترین گزینه هستند، زیرا سبک‌وزن، تنفس‌پذیر بوده و رطوبت را به خوبی از بدن دور می‌کنند و باعث می‌شوند سریع‌تر خشک شوند. لباس نباید آنقدر گشاد باشد که در حین کشش مزاحمت ایجاد کند یا به طناب گیر کند.
- شلوارک، شلوار یا لگینگ ورزشی: مشابه تیشرت، شلوارک، شلوار یا لگینگ از جنس پلی‌استر یا ترکیب آن با الاستین (برای کشسانی) بهترین گزینه است. این جنس‌ها سبک، انعطاف‌پذیر و تنفس‌پذیر هستند. در طناب‌کشی، به دلیل تماس پاها و گاهی زانوها با زمین، لباس پایین‌تنه باید مقاوم در برابر سایش باشد.
- جوراب ورزشی: جوراب‌های ساخته شده از الیاف مصنوعی که رطوبت را از پا دور می‌کنند (مانند پلی‌استر یا ترکیب با اسپندکس) ایده‌آل هستند. جوراب‌های با ضخامت متوسط که مچ پا را به خوبی پوشش می‌دهند و در کفش جمع نمی‌شوند، مناسب هستند.
- دستکش: اگرچه استفاده از دستکش الزامی نیست، اما بسیاری از بازیکنان برای محافظت از دست‌ها در برابر تاول، زخم و سایش ناشی از طناب، از دستکش‌های مخصوص طناب‌کشی یا دستکش‌های ورزشی با کفی محکم و مقاوم استفاده می‌کنند. این دستکش‌ها نباید خاصیت چسبندگی غیرقانونی به طناب بدهند.
زانو بند/مچ بند: در صورت نیاز به حمایت بیشتر از مفاصل یا برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی‌های جزئی، می‌توان از زانوبند یا مچ‌بند استفاده کرد.