رشته ورزشی سپک تاکرا

آشنایی با رشته ورزشی سپک تاکرا

رشته ورزشی سپک تاکرا (Sepak Takraw) یک ورزش تیمی مهیج و پویا است که ریشه‌های باستانی در جنوب شرق آسیا دارد و اغلب به “والیبال با پا” شهرت یافته است. نام این رشته ورزشی تیمی از دو بخش تشکیل شده است: “سپک” که در زبان مالایی به معنای “لگد زدن” است و “تاکرا” که در زبان تایلندی به معنای “توپ” می‌باشد. این نامگذاری به خوبی ماهیت این رشته ورزشی را بیان می‌کند. سپک تاکرا از نظر ساختار کلی بازی شباهت زیادی به والیبال دارد. یک تور زمین بازی را به دو نیمه تقسیم می‌کند و هدف اصلی این است که توپ را به گونه‌ای از روی تور به زمین حریف بفرستند که تیم مقابل نتواند آن را برگرداند.

مهمترین و بارزترین تفاوت سپک تاکرا با والیبال، ممنوعیت استفاده از دست‌ها (از سر شانه تا نوک انگشتان) است. بازیکنان برای ضربه زدن به توپ از پاها، سر، زانو و سایر اعضای بدن خود استفاده می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود حرکات بازیکنان بسیار آکروباتیک و تماشایی باشد. بازی معمولاً بین دو تیم سه نفره انجام می‌شود. هر تیم از یک سرویس‌زننده (back) و دو بازیکن دیگر در جلو زمین (راست و چپ) تشکیل شده است. ابعاد زمین سپک تاکرا مشابه زمین بدمینتون است. طول زمین حدود ۱۳.۴ متر و عرض آن ۶.۱۰ متر است. ارتفاع تور برای مردان ۱.۵۵ متر و برای زنان ۱.۴۵ متر می‌باشد. توپ سپک تاکرا کوچکتر از توپ هندبال و کمی بزرگتر از توپ سافت‌بال است. 

تاریخچه

سپک تاکرا، ورزشی با ریشه‌های عمیق در جنوب شرق آسیا، از تاریخچه‌ای غنی برخوردار است که از بازی‌های سنتی منطقه‌ای تا تبدیل شدن به یک ورزش بین‌المللی را شامل می‌شود. خاستگاه سپک تاکرا به ورزش چینی “کوجو” (به معنای “لگد پا”) بازمی‌گردد. این بازی از طریق مسیرهای تجاری وارد جنوب شرق آسیا شد و از حدود 500 سال پیش در این منطقه محبوبیت یافت. شکل امروزی این رشته از حدود 200 سال پیش پدیدار شد. در سال 1829، وزارت ورزش تایلند برای اولین بار مجموعه قوانین سپک تاکرا را منتشر کرد. نقطه عطف مهم در تکامل این ورزش، اضافه شدن تور در سال 1965 بود که آن را به شکل والیبال امروزی نزدیک کرد. این تغییر، ماهیت رقابتی بازی را افزایش داد و زمینه‌ای برای گسترش بین‌المللی آن فراهم آورد.

با گسترش محبوبیت سپک تاکرا، نیاز به سازماندهی و تدوین قوانین بین‌المللی احساس شد. فدراسیون آسیایی سپک تاکرا (ASTAF) در سنگاپور و فدراسیون جهانی سپک تاکرا (ISTAF) در بانکوک، تایلند تأسیس شدند. در حال حاضر، بیش از 54 کشور عضو رسمی فدراسیون جهانی سپک تاکرا هستند. سپک تاکرا به تدریج وارد رویدادهای ورزشی بزرگ بین‌المللی شد، از جمله بازی‌های آسیایی و بازی‌های آسیایی داخل سالن. اولین دوره مسابقات جام جهانی سپک تاکرا (زیر نظر ISTAF) در سال 2011 به میزبانی کوالالامپور، مالزی برگزار شد.

تاریخچه سپک تاکرا در ایران

رشته سپک تاکرا در سال 1381 (2002 میلادی) و در بهمن ماه 1381 به صورت رسمی وارد ایران شد. وحید ابوالحسنی، مربی بسکتبال، به عنوان “پدر سپک تاکرای ایران” شناخته می‌شود. در ابتدا، کمیته سپک تاکرا زیر نظر فدراسیون ورزش‌های همگانی فعالیت خود را آغاز کرد. نخستین مسئول این رشته علی فولادی راد بود که تا سال 1388 این مسئولیت را بر عهده داشت. نخستین دوره رقابت‌های بین‌المللی سپک تاکرا در ایران با عنوان “جام تلاش” در مهرماه 1382 (سپتامبر 2003) در تهران برگزار شد. مسابقات کشوری سپک تاکرا به صورت رسمی از سال 1382 در قم آغاز شد. در سال‌های 82 تا 89، چندین مسابقه قهرمانی کشور و لیگ در شهرهای مختلف ایران برگزار گردید. 

در سال 1389، دور جدیدی از مسابقات با نام سوپر لیگ در ارومیه، آذربایجان غربی برگزار شد که آغازی برای پیشرفت حرفه‌ای‌تر این رشته در ایران بود. سپک تاکرای بانوان نیز از سال‌های پس از ورود این رشته به ایران به صورت مسابقات کشوری برگزار شد و تیم‌های ملی بانوان ایران نیز در مسابقات بین‌المللی شرکت کرده‌اند. تیم‌های ملی سپک تاکرای ایران (آقایان و بانوان) حضوری فعال در مسابقات جهانی و بین‌المللی داشته‌اند و موفق به کسب مدال‌هایی نیز شده‌اند. به عنوان مثال، تیم ملی سپک تاکرای مردان ایران در مسابقات جهانی 2017 تایلند در سبک رگو به قهرمانی رسید و در جام جهانی 2011 نیز حضور داشته است.

تمرینات رشته ورزشی سپک تاکرا

برای موفقیت در رشته ورزشی سپک تاکرا، که ترکیبی از چابکی، قدرت، انعطاف‌پذیری و تکنیک است، نیاز به تمرینات تخصصی و جامع دارید. این تمرینات باید تمامی جنبه‌های مورد نیاز این ورزش را پوشش دهند.

تمرینات تخصصی سپک تاکرا

این تمرینات بر روی مهارت‌های خاص مورد نیاز در سپک تاکرا تمرکز دارند:

• کنترل و لمس توپ: اساس سپک تاکرا، توانایی کنترل دقیق توپ با استفاده از پاها، سر و سینه است.
• روپایی زدن: با روی پا، بغل پا، پشت پا، زانو و سر، تمرین روپایی زدن به صورت متناوب با قسمت‌های مختلف بدن و تمرین کنترل توپ در حال حرکت.
• پاس دادن و دریافت کردن: پاس‌های دقیق کوتاه و بلند با بغل پا و روی پا و تمرین دریافت توپ‌های سرعتی و بلند.
• کنترل توپ در فضای محدود: دریبل زدن در بین موانع کوچک و تمرینات گروهی برای حفظ توپ در دایره‌های کوچک.
• “پای رول” یا “ضربه خرچنگ”: این ضربه بسیار رایج و موثر است. تمرین پرش و چرخش بدن برای ضربه زدن به توپ با روی پا از بالای سر، به گونه‌ای که توپ با سرعت و جهت مناسب به زمین حریف برود. تمرین این ضربه از زوایای مختلف بسیار مهم است.  تمرین با دریافت پاس از هم‌تیمی نیز میتوانئ کمک کند.
• ضربه از راه دور: سرویس باید قدرتمند و دقیق باشد. تمرین پرتاب توپ توسط هم‌تیمی و زدن سرویس با روی پا (یا سایر تکنیک‌ها) از دایره سرویس. هدف‌گیری نقاط مختلف زمین حریف نیز اهمیت زیادی دارد.
• تمرین “سرویس اسکورپیون” : یکی از پیچیده‌ترین و قوی‌ترین سرویس‌ها که نیاز به انعطاف و قدرت بالا دارد.
• ضربه با سر: تمرین ضربه با پیشانی برای پاس و حمله و تمرین دفاع با سر.
• بلوک: پرش و استفاده از پاها برای دفاع در برابر حملات حریفان و هماهنگی با هم‌تیمی برای بلوک دو نفره.
• تمرینات گام‌برداری : تمرینات نردبان چابکی برای بهبود سرعت پا و هماهنگی و حرکات جانبی (Side Shuffles) و حرکات عقب و جلو.
• اسپرینت‌های کوتاه: شروع‌های انفجاری و توقف‌های ناگهانی و تمرین تغییر جهت سریع.
• تمرینات مخصوص زمین: شبیه‌سازی حرکات دفاعی و تهاجمی در زمین بازی و تمرین رساندن خود به توپ در هر نقطه از زمین.
• تمرینات تعادلی: ایستادن روی یک پا، راه رفتن روی خط و تمرین با تخته تعادل.
• تمرینات هماهنگی: تمرینات پرتاب و گرفتن توپ با پا (تمرینات انفرادی با دیوار یا با هم‌تیمی) و تمرینات چند وظیفه‌ای که همزمان نیاز به حرکت، کنترل توپ و تصمیم‌گیری دارند.

تمرینات تاکتیکی و تیمی

• دفاع و حمله: تمرین سیستم‌های دفاعی و تهاجمی (دفاع منطقه‌ای، دفاع فردی) و تمرین حمله از نقاط مختلف زمین.
• ارتباط تیمی: تمرین ارتباط کلامی و غیرکلامی در زمین و تمرین اعتماد به هم‌تیمی‌ها.
• شبیه‌سازی بازی: انجام بازی‌های تمرینی با شرایط مسابقه برای آشنایی با فشارهای بازی و تصمیم‌گیری در لحظه.

انواع مسابقات برای رشته ورزشی سپک تاکرا

ورزش سپک تاکرا، چه در سطح جهانی و چه در ایران، در قالب‌های مختلفی برگزار می‌شود تا تمامی جنبه‌های این رشته جذاب را پوشش دهد. در ادامه به انواع اصلی این مسابقات می‌پردازیم:

مسابقات سپک تاکرا در جهان

• Regu (تیم 3 نفره):مسابقات رگو در قالب بهترین از سه ست (۲ از ۳) برگزار می‌شود و هر ست ۱۵ امتیاز دارد (در ست سوم، ۶ امتیاز برای پیروزی کافی است). این فرم از بازی، در تمامی رویدادهای بزرگ بین‌المللی حضور دارد. این رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین فرم سپک تاکرا است که بیشترین شباهت را به والیبال دارد. هر تیم از سه بازیکن تشکیل شده است:
  • Tekong (سرویس‌زننده): بازیکنی که مسئول زدن سرویس از دایره سرویس است.
  • Feeder (پاسور/آماده‌کننده): بازیکنی که معمولاً در جلوی تور قرار می‌گیرد و وظیفه‌اش آماده کردن توپ برای مهاجم (Striker) است.
  • Striker (مهاجم): بازیکنی که مسئول حمله اصلی و ضربات آکروباتیک مانند “Roll Spike” یا “Sunback Spike” است.
• Double (تیم 2 نفره): در این فرم، هر تیم از دو بازیکن تشکیل شده است. قوانین کلی مشابه رگو است، اما با تعداد بازیکنان کمتر، سرعت و چابکی فردی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این فرم نیز در برخی مسابقات بین‌المللی برگزار می‌شود.
• Team (تیم‌های ترکیبی / تیمی): در این نوع مسابقه، هر کشور یا نماینده، معمولاً سه تیم رگو (۳ تیم ۳ نفره) را برای مقابله با حریفان اعلام می‌کند. تیم برنده نهایی، تیمی است که بتواند دو بازی از سه بازی (رگو) را برنده شود. این فرم مسابقه، عمق بیشتری به استراتژی تیم‌ها می‌دهد و نیاز به بازیکنان متخصص در هر سه پست را افزایش می‌دهد.
• Quadrant (تیم 4 نفره): این فرم جدیدتر است و در برخی مسابقات، از جمله بازی‌های آسیایی، اضافه شده است. در این حالت، هر تیم چهار بازیکن دارد که به پویایی و تاکتیک‌های بازی ابعاد جدیدی می‌بخشد.
• HooP Takraw (هوپ تاکرا): این نوع سپک تاکرا کاملاً متفاوت از فرم‌های رقابتی بالا است و بیشتر جنبه نمایشی و مهارت فردی دارد. در هوپ تاکرا: تیم‌ها معمولاً از ۵ بازیکن تشکیل شده‌اند. یک حلقه (شبیه حلقه بسکتبال اما معمولاً در ارتفاع بالاتر) از سقف آویزان است. هدف این است که بازیکنان در مدت زمان مشخص (مثلاً ۳۰ دقیقه) با استفاده از ضربات پا، سر و سایر اعضای بدن (به جز دست‌ها)، توپ را وارد حلقه کنند. امتیازدهی بر اساس پیچیدگی و زیبایی حرکات و ضربات انجام می‌شود.
• Beach Sepak Takraw (سپک تاکرای ساحلی): این فرم بر روی شن و ماسه ساحلی انجام می‌شود، مشابه والیبال ساحلی. تعداد بازیکنان معمولاً ۴ نفر در هر تیم است. شن و ماسه باعث می‌شود بازی از لحاظ فیزیکی چالش‌برانگیزتر باشد و تکنیک‌های خاص خود را بطلبد.

مهم‌ترین مسابقات بین‌المللی سپک تاکرا

• King’s Cup World Sepaktakraw Championship (جام پادشاهی جهان): این مهم‌ترین و معتبرترین رویداد در تقویم سپک تاکرا است که هر سال در بانکوک، تایلند (کشور خاستگاه مدرن این ورزش) برگزار می‌شود و تیم‌های قدرتمند جهان در آن شرکت می‌کنند.
• Asian Games (بازی‌های آسیایی): سپک تاکرا یکی از رشته‌های اصلی در بازی‌های آسیایی است. حضور در این بازی‌ها برای کشورهای آسیایی اهمیت زیادی دارد.
• Asian Indoor and Martial Arts Games (بازی‌های آسیایی داخل سالن و هنرهای رزمی): این رویداد نیز میزبان مسابقات سپک تاکرا است.
• SEA Games (بازی‌های جنوب شرق آسیا): با توجه به ریشه‌های این ورزش، بازی‌های جنوب شرق آسیا یکی از رقابتی‌ترین صحنه‌های سپک تاکرا را به خود می‌بیند.
• ISTAF World Cup (جام جهانی فدراسیون جهانی سپک تاکرا): این مسابقات نیز توسط فدراسیون جهانی (ISTAF) سازماندهی می‌شود و تیم‌های برتر جهان در آن به رقابت می‌پردازند.
• ISTAF SuperSeries: یک سری مسابقات حرفه‌ای است که در نقاط مختلف جهان برگزار می‌شود و به رنکینگ جهانی کمک می‌کند.

انواع مسابقات سپک تاکرا در ایران

• مسابقات قهرمانی کشور: این مسابقات به صورت منظم برای آقایان و بانوان در رده‌های سنی مختلف (جوانان، بزرگسالان) برگزار می‌شود. تیم‌های استانی برای کسب عنوان قهرمانی کشور به رقابت می‌پردازند. این مسابقات معمولاً در فرم رگو (۳ نفره) برگزار می‌شوند.
• لیگ سپک تاکرا: ایران دارای لیگ سپک تاکرا در سطوح مختلف (مانند سوپر لیگ) است که تیم‌های باشگاهی و استانی در آن به رقابت می‌پردازند. این لیگ به توسعه حرفه‌ای این رشته در کشور کمک می‌کند.
• مسابقات انتخابی تیم ملی: اردوهای انتخابی و مسابقاتی برای شناسایی و انتخاب بهترین بازیکنان جهت اعزام به مسابقات بین‌المللی برگزار می‌شود.
• مسابقات منطقه‌ای و استانی: در سطح استان‌ها و مناطق مختلف کشور نیز مسابقات و جشنواره‌های سپک تاکرا برای ترویج و گسترش این ورزش برگزار می‌شود.
• مسابقات آزاد و دوستانه: گاهی اوقات مسابقات آزاد و دوستانه نیز با حضور تیم‌های داخلی و خارجی (مانند “جام تلاش” در گذشته) برگزار می‌شود تا تجربه و سطح بازیکنان افزایش یابد.

قوانین مسابقات

رشته ورزشی سپک تاکرا دارای قوانین دقیق و مشخصی است که بازی را منصفانه و مهیج نگه می‌دارد. این قوانین توسط فدراسیون جهانی سپک تاکرا (ISTAF) تدوین شده‌اند و در تمامی مسابقات رسمی بین‌المللی و ملی رعایت می‌شوند. در ادامه، به مهم‌ترین قوانین مسابقات سپک تاکرا اشاره می‌کنیم.

نحوه امتیازگیری (Scoring)

• سیستم رالی: هر تیمی که رالی را ببرد، یک امتیاز کسب می‌کند.
• امتیاز ست: هر ست 21  امتیاز دارد (برخلاف والیبال که 25  است). تیمی که ابتدا به 21 امتیاز برسد و حداقل 2 امتیاز از حریف پیش باشد، برنده ست است. اگر امتیاز 20-20  شود، بازی تا زمانی که یک تیم 2 امتیاز پیش بیفتد، یا تا حداکثر 25 امتیاز ادامه می‌یابد (مثلاً 23-25  یا 24/25).
• تعداد ست‌ها: مسابقه به صورت “بهترین از ۳ ست” (Best of Three Sets) برگزار می‌شود. تیمی که دو ست را ببرد، برنده مسابقه است.
• ست تای‌بریک (Tie-break Set): در صورتی که هر تیم یک ست را ببرد (1-1) ست سوم به عنوان ست تای‌بریک تا امتیاز 15 بازی می‌شود. در این ست نیز تیمی که به 15 برسد و حداقل 2 امتیاز پیش باشد، برنده است. اگر امتیاز 14-14 شود، بازی تا زمانی که یک تیم 2 امتیاز پیش بیفتد، یا تا حداکثر 14 امتیاز ادامه می‌یابد.

شروع بازی و سرویس (Serving)

• انتخاب سرویس: تیم‌ها با قرعه‌کشی (معمولاً با چرخاندن سکه) انتخاب می‌کنند که کدام تیم سرویس را آغاز کند یا کدام سمت زمین را انتخاب کنند.
• قانون سه ضربه: هر تیم حداکثر ۳ ضربه برای برگرداندن توپ به زمین حریف دارد.
• قوانین سرویس: بازیکن تکونگ (سرویس‌زننده) باید یک پای خود را در دایره سرویس نگه دارد. پای دیگر می‌تواند در هر جایی باشد، اما نباید خط دایره یا زمین را لمس کند. دو بازیکن فیدر/استرایکر باید حداقل یک پای خود را در داخل قوس ربع دایره مربوطه در سمت خود نگه دارند. توپ توسط یکی از بازیکنان فیدر (معمولاً) به تکونگ پرتاب می‌شود. پرتاب کننده باید مطمئن شود که هر دو پای خود روی زمین و در داخل منطقه ربع دایره است. تکونگ باید توپ را با پا به زمین حریف ارسال کند. توپ باید از بالای تور عبور کرده و به زمین حریف بیفتد.

خطاها (Fouls)

خطاها در سپک تاکرا بسیار متنوع هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• خطاهای سرویس: پرتاب کننده توپ را بازی نمی‌دهد (بلکه آن را به حریف می‌فرستد). تکونگ قبل از ضربه زدن به توپ، پای خود را از دایره سرویس خارج کند یا خط دایره را لمس کند. بازیکنان فیدر/استرایکر قبل از ضربه تکونگ، از منطقه ربع دایره خود خارج شوند. توپ پس از سرویس به تور برخورد کند و در زمین حریف فرود نیاید. توپ سرویس‌شده خارج از زمین حریف فرود آید. تکونگ هنگام ضربه سرویس از دستش استفاده کند.
• خطاهای لمس توپ: بازیکن از دست‌ها یا بازوهایش (از شانه تا نوک انگشتان) برای لمس توپ استفاده کند. توپ به بیش از ۳ بار توسط یک تیم لمس شود (بازیکنان می‌توانند بیش از یک بار توپ را لمس کنند، اما مجموع لمس‌ها توسط تیم نباید از ۳ بیشتر شود). توپ بیش از یک بار توسط یک بازیکن به طور متوالی لمس شود (استثنا: ممکن است در یک حرکت آکروباتیک مانند اسپک، بازیکن چند لمس بسیار سریع و متوالی داشته باشد که داور آن را یک لمس تلقی کند). توپ به بدن بازیکن خارج از محدوده مجاز (دست و بازو) برخورد کند.
• خطاهای تور و خط مرکزی: بازیکن هنگام بازی توپ، تور را لمس کند (با هر قسمتی از بدن یا لباس). بازیکن به زمین حریف وارد شود یا با هر قسمتی از بدن یا لباس از بالای تور یا از زیر تور وارد منطقه حریف شود. پای بازیکن به طور کامل از خط مرکزی عبور کند و با زمین حریف تماس پیدا کند.
• خطاهای رفتاری: عمداً حواس حریف را پرت کند. رفتار غیرورزشی یا توهین‌آمیز. از عمد بازی را به تاخیر بیندازد.

جریان بازی (Flow of Play)

• شروع هر رالی: با سرویس آغاز می‌شود.
• ادامه رالی: تیم مقابل باید توپ را حداکثر با ۳ ضربه به زمین حریف برگرداند.
• پایان رالی: زمانی که یکی از تیم‌ها مرتکب خطا شود، یا توپ به زمین بیفتد و برنگردد.
• تایم اوت (Time Out): هر تیم در هر ست می‌تواند یک تایم اوت به مدت ۱ دقیقه داشته باشد.
• داوران (Officials): بازی توسط یک داور اصلی، یک داور کمکی (روی صندلی بلند) و خط‌نگهدارها قضاوت می‌شود.

تجهیزات و لوازم ورزشی مورد نیاز رشته ورزشی سپک تاکرا

رشته ورزشی سپک تاکرا، برخلاف برخی ورزش‌های دیگر، به تجهیزات و لوازم بسیار پیچیده‌ای نیاز ندارد. سادگی در تجهیزات یکی از جذابیت‌های این ورزش محسوب می‌شود. با این حال، برای انجام یک بازی استاندارد و ایمن، داشتن لوازم ضروری الزامی است.

• توپ (The Ball): مهم‌ترین و اصلی‌ترین ابزار سپک تاکرا، توپ آن است. بیشتر توپ‌های استاندارد از پلاستیک مصنوعی (مانند فیبر مصنوعی یا پلاستیک تقویت‌شده) ساخته می‌شوند. این توپ‌ها معمولاً از چندین لایه بافته شده تشکیل شده‌اند و دارای ۱۲ سوراخ و ۲۰ تقاطع هستند. برای مردان محیط توپ بین ۴۲ تا ۴۴ سانتی‌متر و وزن آن بین ۱۷۰ تا ۱۸۰ گرم است. برای زنان محیط توپ بین ۴۳ تا ۴۵ سانتی‌متر و وزن آن بین ۱۵۰ تا ۱۶۰ گرم است.
• تور (The Net): تور سپک تاکرا شبیه به تور بدمینتون است، اما ارتفاع آن متفاوت است. معمولاً از نایلون یا طناب محکم بافته می‌شود. ارتفاع برای مردان:۱.۵۲ متر در مرکز زمین و ۱.۵۵ متر در کناره‌ها (جایی که تور به پایه‌ها متصل می‌شود). برای زنان: ۱.۴۲ متر در مرکز زمین و ۱.۴۵ متر در کناره‌ها.
• زمین بازی (The Court): زمین سپک تاکرا دقیقاً همان زمین بدمینتون است. ابعاد آن یک مستطیل به طول ۱۳.۴ متر و عرض ۶.۱ متر. زمین باید با خطوطی به عرض ۴ سانتی‌متر مشخص شود که شامل خطوط کناری، خطوط انتهایی و یک خط مرکزی است که زمین را به دو نیمه تقسیم می‌کند.

انواع لباس ورزشی رشته ورزشی سپک تاکرا

برای رشته ورزشی سپک تاکرا، انتخاب لباس مناسب برای راحتی، آزادی حرکت و عملکرد بهتر بازیکنان اهمیت دارد. در اینجا به انواع لباس ورزشی مورد نیاز اشاره می‌کنیم:

• پیراهن ورزشی (Jersey/T-shirt): معمولاً از پارچه‌های سبک، تنفس‌پذیر و عرق‌گیر (مانند پلی‌استر یا ترکیبات آن) ساخته می‌شوند. این جنس‌ها به تبخیر عرق کمک کرده و بدن را خشک نگه می‌دارند. باید گشاد و راحت باشد تا آزادی حرکت کامل دست‌ها و بالاتنه را فراهم کند. آستین‌ها می‌توانند کوتاه یا بدون آستین باشند. برای تیم‌ها معمولاً پیراهن‌های یکدست با رنگ و طرح مشخص استفاده می‌شود.
• شورت ورزشی (Shorts): مشابه پیراهن، از پارچه‌های سبک و تنفس‌پذیر ساخته می‌شود. باید گشاد و راحت باشد تا مانع از حرکت کامل پاها در هنگام لگد زدن، پرش و حرکات آکروباتیک نشود. شورت‌های ورزشی بلندتر که تا بالای زانو می‌رسند، معمولاً برای این ورزش مناسب‌ترند. دارای کش یا بند تنظیم‌کننده برای فیت شدن مناسب.
• کفش ورزشی (Sports Shoes): این مورد یکی از مهم‌ترین تجهیزات شخصی است، زیرا تمام حرکات و ضربات با پا انجام می‌شود. کفش‌های مخصوص فوتسال، والیبال یا کفش‌های چندمنظوره سالنی که دارای کفی صاف و چسبندگی خوب به سطح زمین هستند، مناسب‌اند. در برخی کشورها کفش‌های مخصوص سپک تاکرا نیز تولید می‌شوند.
• جوراب ورزشی (Socks): معمولاً از الیاف مصنوعی یا ترکیبی که عرق را جذب کرده و پا را خشک نگه می‌دارند. باید راحت و مناسب برای پوشیدن با کفش‌های ورزشی باشند و از ایجاد تاول جلوگیری کنند. جوراب‌های بلندتر می‌توانند از ساق پا نیز محافظت کنند.
• مچ‌بند و زانوبند: برخی بازیکنان ممکن است برای محافظت بیشتر از مفاصل مچ پا یا زانو، به خصوص اگر سابقه آسیب‌دیدگی داشته باشند، از مچ‌بند یا زانوبندهای سبک و انعطاف‌پذیر استفاده کنند. این موارد اجباری نیستند و به ترجیح و نیاز بازیکن بستگی دارند.

رشته ورزشی سپک تاکرا مناسب چه افرادی است

موفقیت در رشته ورزشی سپک تاکرا به ترکیبی از توانایی‌های فیزیکی برجسته، مهارت‌های تکنیکی دقیق و ویژگی‌های ذهنی قوی بستگی دارد. این ورزش که به “والیبال با پا” معروف است، نیاز به بازیکنانی با خصوصیات منحصر به فرد دارد. در ادامه به ویژگی‌های افرادی که معمولاً در سپک تاکرا موفق‌تر هستند، اشاره می‌کنیم

ویژگی‌های فیزیکی

• انعطاف‌پذیری بالا: این شاید مهم‌ترین فاکتور فیزیکی باشد. ضربات آکروباتیک، به ویژه “اسپک رول” (Roll Spike) و “اسپک عقربی” (Scorpion Spike)، نیاز به انعطاف‌پذیری فوق‌العاده در مفاصل ران، کمر و ستون فقرات دارند. بازیکنان موفق می‌توانند بدن خود را در زوایای نامتعارف خم کنند و به توپ ضربه بزنند.
• چابکی و سرعت: بازی بسیار سریع است و بازیکنان باید بتوانند به سرعت در زمین حرکت کنند، تغییر جهت دهند و به توپ برسند. چابکی به توانایی شروع ناگهانی، توقف ناگهانی و تغییر مسیر سریع در فضای محدود اشاره دارد.
• قدرت انفجاری و توان پرش: بازیکنان (به خصوص مهاجمان) برای زدن اسپک‌های قدرتمند و دفاع در بالای تور نیاز به پرش‌های عمودی بلند و قدرت انفجاری بالا در عضلات پا دارند.
• هماهنگی عصب و عضله (Coordination): توانایی هماهنگ کردن حرکات مختلف بدن (پاها، تنه، سر) برای ضربه دقیق به توپ در شرایط آکروباتیک بسیار مهم است.
• قدرت مرکزی بدن (Core Strength): عضلات قوی شکم و کمر برای پایداری بدن در حرکات پیچیده، حفظ تعادل در پرش‌ها و زدن ضربات قدرتمند ضروری هستند.
• استقامت: بازی‌های سپک تاکرا می‌توانند طولانی و پرفشار باشند. بازیکنان باید استقامت کافی برای حفظ عملکرد بالا در تمام طول بازی را داشته باشند.
• قد (تا حدی): گرچه قد بلند یک مزیت در دفاع (بلوک کردن) و حمله (رسیدن به بالای تور) محسوب می‌شود، اما در این ورزش به اندازه والیبال عامل تعیین‌کننده‌ای نیست. بازیکنان با قد متوسط و حتی کوتاه نیز با داشتن سایر ویژگی‌ها می‌توانند بسیار موفق باشند.

مهارت‌های تکنیکی

• کنترل توپ با پا و سر: توانایی بی‌نظیر در کنترل، پاس دادن و دریافت توپ با قسمت‌های مختلف پا (روپایی، بغل پا، پشت پا)، زانو و سر، بدون استفاده از دست.
• دقت در ضربات: توانایی فرستادن توپ به نقاط حساس زمین حریف با سرعت و قدرت مناسب.
• تکنیک اسپک و سرویس: تسلط کامل بر انواع اسپک‌ها (مانند اسپک رول، اسپک سان‌بک) و سرویس‌های قدرتمند و پیچیده (مانند سرویس عقربی).
• مهارت دفاعی: توانایی بلوک کردن حملات حریف، دریافت سرویس‌های قدرتمند و پوشش نقاط خالی زمین.

رشته ورزشی سپک تاکرا برای افراد داری معلولیت جسمی

اصولاً افراد دارای معلولیت جسمی نیز می‌توانند در رشته ورزشی سپک تاکرا فعالیت کنند، اما معمولاً این فعالیت در قالب‌های سازگار شده یا “پارا سپک تاکرا” و با قوانین اصلاح شده انجام می‌شود. سپک تاکرا به شکل استاندارد آن، نیاز به توانایی‌های جسمی بسیار بالایی دارد، به ویژه در قسمت پاها، انعطاف‌پذیری و قدرت پرش. این ویژگی‌ها ممکن است برای بسیاری از افراد دارای معلولیت جسمی، به خصوص معلولیت‌های شدیدتر در اندام‌های تحتانی، چالش‌برانگیز باشد. اما رویکرد ورزش‌های پارالمپیک و سازگار شده، بر این اصل استوار است که با اصلاح قوانین و تجهیزات، فرصت مشارکت را برای افراد دارای طیف وسیعی از معلولیت‌ها فراهم کند.