رشته ورزشی والیبال

آشنایی با رشته ورزشی والیبال

والیبال یک رشته ورزش تیمی هیجان‌انگیز است که بین دو تیم، هر یک با شش بازیکن، بر روی زمینی مستطیل شکل که توسط یک تور به دو نیمه تقسیم شده، انجام می‌شود. هدف اصلی در والیبال این است که توپ را با رعایت قوانین از روی تور به زمین حریف فرستاد، به گونه‌ای که حریف نتواند آن را به طور قانونی برگرداند و توپ در زمین آنها به زمین بخورد. والیبال با یک توپ مخصوص (معمولاً از چرم یا مواد مصنوعی) و یک تور در مرکز زمین بازی می‌شود. تور به گونه‌ای تنظیم شده که ارتفاع آن برای رده‌های سنی و جنسی مختلف متفاوت است.

والیبال یک رشته ورزشی تیمی است که نیاز به چابکی، قدرت، هماهنگی، و کار تیمی بالایی دارد. با تمرین و ممارست می‌توان در این رشته به مهارت‌های لازم دست یافت. رشته ورزشی والیبال علاوه بر تقویت قوای جسمانی و هماهنگی عصب و عضله، به بهبود روحیه و کاهش استرس نیز کمک می‌کند. همچنین، به دلیل ماهیت تیمی آن، باعث تقویت روحیه همکاری و تعامل اجتماعی می‌شود. والیبال نه تنها یک ورزش رقابتی جذاب است، بلکه به دلیل نیاز به تفکر استراتژیک، سرعت عمل و هماهنگی تیمی، برای تماشا نیز بسیار هیجان‌انگیز است. این ورزش در سطوح مختلف، از تفریحی تا حرفه‌ای، در سراسر جهان محبوبیت زیادی دارد.

انواع والیبال

والیبال، با وجود قوانین پایه یکسان، دارای انواع و فرمت‌های مختلفی است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و برای شرایط و اهداف متفاوتی طراحی شده‌اند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین انواع والیبال اشاره می‌کنیم:

• والیبال سالنی (Indoor Volleyball): این رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع والیبال است که در سالن‌های ورزشی و روی سطح سخت (معمولاً چوبی یا پوشش ورزشی) بازی می‌شود.
• والیبال ساحلی (Beach Volleyball): این نوع والیبال روی شن و ماسه، معمولاً در سواحل یا زمین‌های شنی مصنوعی بازی می‌شود.
• والیبال نشسته (Sitting Volleyball): این فرمت از والیبال برای ورزشکاران دارای معلولیت، به ویژه معلولیت‌های حرکتی پایین‌تنه طراحی شده است.
• والیبال برفی (Snow Volleyball): نوعی جدیدتر از والیبال که روی برف بازی می‌شود و ترکیبی از والیبال ساحلی و سالنی است.
• والیبال ۹ نفره (Nine-Man Volleyball): این نوع والیبال در میان جوامع چینی در آمریکای شمالی و سایر نقاط جهان رواج دارد.

تاریخچه 

والیبال یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین ورزش‌های تیمی در جهان است که تاریخچه‌ای جذاب و پرفراز و نشیب دارد. والیبال در سال ۱۸۹۵ میلادی (۱۲۷۴ شمسی) توسط ویلیام جی. مورگان، مدیر تربیت بدنی کالج Y.M.C.A (انجمن مسیحیان مردان جوان) در شهر هولیوک ایالت ماساچوست آمریکا ابداع شد. مورگان در ابتدا نام این بازی را “مینتونت” (Mintonette) گذاشت. او این ورزش را با الهام از عناصری از بسکتبال، بیسبال، تنیس و هندبال طراحی کرد. در سال ۱۸۹۶، در یک کنفرانس، پروفسور آلفرد هالستد با مشاهده نحوه بازی و اینکه توپ از روی تور “والی” (Volley) می‌شد، پیشنهاد داد نام این ورزش به “والیبال” تغییر کند، که این پیشنهاد مورد قبول مورگان قرار گرفت.

والیبال به سرعت از کالج Y.M.C.A به سایر کالج‌ها و سپس به شهرهای دیگر آمریکا راه یافت. کانادا اولین کشور خارجی بود که در سال ۱۹۰۰ میلادی این ورزش را پذیرفت. مربیان Y.M.C.A نقش کلیدی در گسترش والیبال در سراسر جهان، به ویژه در آسیا، ایفا کردند. در سال ۱۹۴۷، فدراسیون بین‌المللی والیبال (FIVB) در پاریس تأسیس شد که مسئولیت تنظیم قوانین و برگزاری مسابقات بین‌المللی را بر عهده گرفت.

تاریخچه والیبال در ایران

رشته ورزشی والیبال حدود سال ۱۲۹۹ هجری شمسی (۱۹۲۰ میلادی) توسط میرمهدی ورزنده، استاد بزرگ ورزش، به ایران آورده شد. تعلیم این ورزش از “دارالمعلمین ورزش” آغاز گردید. در ابتدا، والیبال در ایران قواعد خاصی نداشت و به شکل‌های مختلفی بازی می‌شد. فنون و تاکتیک‌ها نیز اصول مشخصی نداشتند و بازیکنان بیشتر با ابتکار شخصی (اغلب با مشت زدن یا سمبه زدن) با توپ بازی می‌کردند. در سال ۱۳۰۲ شمسی، با ترجمه مجلات خارجی، قوانینی که در آن زمان در کشورهای دیگر اجرا می‌شد، در ایران نیز تا حدودی رایج شد. در آن زمان، طول و عرض زمین ۱۰×۲۰ متر بود و هر تیم ۹ تا ۱۱ بازیکن داشتند و گردش بازیکنان نیز جدی نبود.

از سال ۱۳۰۴، توجه عمومی به والیبال بیشتر شد و طرفداران زیادی را به خود جذب کرد. اولین مسابقه والیبال در ایران در سال ۱۳۰۴ بین دو تیم دارالمعلمین ورزش و کلوپ شایسته برگزار شد که با هیجان زیادی همراه بود و مقدمه‌ای برای توسعه این ورزش گردید. در سال ۱۳۱۴، اولین دوره مسابقات باشگاهی در تهران برگزار شد که تیم باشگاه دربند جام قهرمانی را کسب کرد. فدراسیون والیبال ایران ابتدا در سال ۱۳۲۴ به صورت مشترک با بسکتبال تشکیل شد، اما بعدها به صورت مستقل فعالیت کرد.

تمرینات مناسب رشته ورزشی والیبال

والیبال ورزشی است که ترکیبی از مهارت‌های فنی، آمادگی جسمانی، و هوش بازی را می‌طلبد. برای موفقیت بیشتر در این رشته، باید روی طیف وسیعی از تمرینات تمرکز کرد. در اینجا به دسته‌بندی جامعی از تمرینات مناسب برای والیبال می‌پردازیم

آمادگی جسمانی عمومی و اختصاصی

آمادگی جسمانی سنگ بنای موفقیت در والیبال است. این تمرینات به دو دسته عمومی و اختصاصی تقسیم می‌شوند:

• تمرینات با وزنه: شامل اسکات، ددلیفت، پرس سینه، پرس سرشانه، و حرکات پارویی برای تقویت عضلات پاها، هسته بدن، و بالاتنه. این تمرینات به افزایش توان پرش، قدرت آبشار، و ثبات بدنی کمک می‌کنند.
• تمرینات با وزن بدن: شنا سوئدی، بارفیکس، دراز و نشست، پلانک، و لانژ (Lunges) که برای تقویت کلی بدن و افزایش استقامت عضلانی مفید هستند.
• پلایومتریک (Plyometrics): تمریناتی که شامل حرکات انفجاری هستند و به افزایش توان پرش و سرعت حرکت کمک می‌کنند. مانند پرش‌های عمودی (Box Jumps)، پرش‌های بلند، پرش روی موانع، و پرش دالی.
• پرتاب مدیسین بال: برای تقویت عضلات هسته و بالاتنه در حرکات پرتابی و آبشار.
• تمرینات هوازی: دویدن، دوچرخه‌سواری، شنا برای بهبود استقامت قلبی-عروقی و توانایی حفظ عملکرد در طول بازی‌های طولانی.
• تمرینات اینتروال (HIIT): دوره‌های کوتاه فعالیت شدید با استراحت‌های کوتاه برای شبیه‌سازی فشار بازی.
• حرکات کششی ایستا و پویا: برای افزایش دامنه حرکتی مفاصل و جلوگیری از آسیب‌دیدگی.
• یوگا و پیلاتس: برای بهبود انعطاف‌پذیری، قدرت هسته بدن و تعادل.
• تمرین روی تخته تعادل (Balance Board) یا بوسو بال (BOSU Ball): برای تقویت عضلات تثبیت‌کننده و بهبود تعادل.

مهارتی (فنی) والیبال

این تمرینات به بهبود تکنیک‌های خاص والیبال کمک می‌کنند:

• سرویس ایستاده (Underhand & Overhand Serve): تمرین برای دقت و قدرت سرویس.
• سرویس پرشی (Jump Serve): تمرینات پیشرفته برای افزایش قدرت و سختی سرویس.
• تمرین سرویس به مناطق مختلف زمین: برای افزایش دقت و هوش بازی در سرویس.
• دریافت توپ‌های مختلف: تمرین دریافت سرویس‌های قوی، آرام، کوتاه و بلند.
• دریافت با هدف مشخص: پاس دادن دقیق به پاسور یا منطقه مورد نظر.
• دریافت در حال حرکت: تمرین برای رسیدن به توپ‌های دور و کنترل آن‌ها.
• پاس پنجه (Overhead Pass): تمرین برای دقت و کنترل پاس به مهاجمان.
• پاس ساعد (Bump Set): در مواقعی که پاس پنجه ممکن نیست.
• تمرین پاس به مناطق مختلف حمله: پاس‌های سرعتی، بلند، کوتاه، و پشت سر.
• هماهنگی با آبشارزن‌ها: تمرین زمان‌بندی و هماهنگی پاس با حمله.
• تمرین تکنیک آبشار: شامل گام‌های صحیح، پرش، تاباندن دست و فرود.
• آبشارهای قدرتی و کات‌دار: تمرین برای تنوع در حملات.
• آبشار از مناطق مختلف زمین: برای پوشش بهتر حملات.
• تمرین هماهنگی با پاسور: زمان‌بندی مناسب پرش برای رسیدن به اوج پرش همزمان با توپ.
• تایمینگ پرش: تمرین برای پرش در زمان مناسب برای بلاک کردن.
• دفاع انفرادی و تیمی: هماهنگی با مدافعان دیگر برای تشکیل دیوار دفاعی موثر.
• جایگیری مناسب: تشخیص مسیر آبشار حریف و جایگیری صحیح.
• آمادگی در حالت دفاع: وضعیت بدنی صحیح برای واکنش سریع.
• غلت زدن (Roll) و شیرجه (Dive): تمرین برای رسیدن به توپ‌های دشوار.
• پیش‌بینی حمله حریف: هوش بازی برای حدس زدن محل فرود توپ.

تاکتیکی و تیمی

والیبال یک ورزش تیمی است و هماهنگی بین بازیکنان حیاتی است:

• سیستم‌های بازی: تمرین و درک سیستم‌های مختلف حمله (مثلاً ۴-۲، ۵-۱) و دفاع.
• پوشش (Covering): تمرین پوشش حمله کنندگان پس از آبشار و پوشش مدافعان پس از بلاک.
• تغییر منطقه بازی: تمرین تغییر منطقه بازیکنان در حین بازی برای حفظ تعادل تیمی.
• ارتباط موثر (Communication): تمرین ارتباط کلامی و غیرکلامی بین بازیکنان.
• بازی‌های تمرینی شبیه‌سازی شده: انجام بازی‌های داخلی با سناریوهای مختلف برای بهبود تصمیم‌گیری در شرایط واقعی بازی.
• برنامه‌ریزی منظم: تمرینات باید منظم و هدفمند باشند. یک برنامه هفتگی شامل همه جنبه‌ها تهیه کنید.
• تنوع در تمرینات: برای جلوگیری از خستگی و افزایش انگیزه، تمرینات را متنوع کنید.
• گرم کردن و سرد کردن: همیشه قبل از تمرینات، بدن را گرم کرده و پس از آن حرکات کششی برای سرد کردن انجام دهید تا از آسیب‌دیدگی جلوگیری شود.
• تغذیه و استراحت مناسب: ریکاوری به اندازه تمرین مهم است. از تغذیه سالم و خواب کافی اطمینان حاصل کنید.
• بازخورد (Feedback): از مربیان یا هم‌تیمی‌ها بازخورد بگیرید و ویدئوهای بازی خود را تحلیل کنید.
• تمرکز ذهنی: والیبال یک بازی ذهنی نیز هست. تمرین تمرکز، کنترل استرس و اعتماد به نفس مهم است.
• آب‌رسانی: نوشیدن کافی آب قبل، حین و بعد از تمرین ضروری است.

انواع مسابقات رشته ورزشی والیبال

رشته ورزشی والیبال در سطوح مختلف و برای انواع گوناگون، مسابقات متنوعی را برگزار می‌کند. این مسابقات را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته‌بندی کرد:

مسابقات بین‌المللی 

• بازی‌های المپیک (Olympic Games): معتبرترین رویداد ورزشی جهان که هر چهار سال یکبار برگزار می‌شود. والیبال سالنی از سال ۱۹۶۴ و والیبال ساحلی از سال ۱۹۹۶ جزو رشته‌های المپیک هستند.
• قهرمانی جهان (FIVB Volleyball World Championship): دومین تورنمنت معتبر در والیبال (پس از المپیک) و مهمترین رویداد تحت نظارت مستقیم FIVB. هر چهار سال یکبار برگزار می‌شود و تیم‌های ملی از سراسر جهان در آن شرکت می‌کنند. هم برای مردان و هم برای زنان برگزار می‌شود.
• لیگ ملت‌ها (FIVB Volleyball Nations League – VNL): یک تورنمنت سالانه که جایگزین لیگ جهانی مردان (World League) و جایزه بزرگ زنان (World Grand Prix) شده است. تیم‌های ملی برتر جهان در یک لیگ فشرده با هم رقابت می‌کنند.
• جام جهانی (FIVB Volleyball World Cup): قبلاً یک تورنمنت انتخابی المپیک بود که تیم‌های برتر جهان در آن شرکت می‌کردند. در حال حاضر اهمیت آن کمتر شده و بیشتر برای معرفی استعدادها و رتبه‌بندی تیم‌هاست.
• جام بزرگ قهرمانان جهان (FIVB World Grand Champions Cup): تورنمنتی که پس از المپیک و قهرمانی جهان، تیم‌های برتر قاره‌ها و میزبان در آن شرکت می‌کنند. (در سال‌های اخیر کمتر برگزار شده یا در حال بازنگری است).
• قهرمانی باشگاه‌های جهان (FIVB Club World Championship): بالاترین سطح رقابت برای تیم‌های باشگاهی والیبال جهان. قهرمانان قاره‌ها در این رقابت معتبر شرکت می‌کنند.
• مسابقات قهرمانی قاره‌ها (Continental Championships): تحت نظارت کنفدراسیون‌های قاره‌ای (مانند کنفدراسیون والیبال آسیا (AVC)، کنفدراسیون والیبال اروپا (CEV) و…). تیم‌های ملی هر قاره برای کسب عنوان قهرمانی قاره خود رقابت می‌کنند.

مسابقات ملی (داخل کشورها):

• لیگ‌های برتر ملی: رقابت‌های اصلی باشگاهی در هر کشور که تیم‌های برتر باشگاهی برای کسب عنوان قهرمانی ملی با هم رقابت می‌کنند (مانند سوپر لیگ ایران، سری آ ایتالیا، پلاس لیگا لهستان).
• جام‌های حذفی ملی: رقابت‌های تک‌حذفی در هر کشور که معمولاً پس از لیگ برگزار می‌شوند.
• لیگ‌های دسته‌های پایین‌تر: برای پرورش بازیکنان و ارتقاء تیم‌ها به لیگ‌های بالاتر.
• مسابقات استانی و منطقه‌ای: در سطوح محلی و پایین‌تر برای توسعه والیبال در مناطق مختلف.

قوانین مسابقات

والیبال ورزشی است با قوانین مشخص که توسط فدراسیون بین‌المللی والیبال (FIVB) تدوین شده و به طور منظم بازبینی می‌شوند. این قوانین برای اطمینان از عدالت، ایمنی و پویایی بازی طراحی شده‌اند. هر تیم شامل 6 بازیکن در زمین است (۳ بازیکن در خط جلو و ۳ بازیکن در خط عقب). علاوه بر این، هر تیم می‌تواند چندین بازیکن ذخیره داشته باشد. یک بازیکن  لیبرو نام دارد که بازیکن دفاعی متخصص که لباس متفاوتی می‌پوشد و قوانین خاصی دارد. فقط می‌تواند در خط عقب بازی کند. مجاز به سرویس زدن، بلاک کردن یا تلاش برای بلاک کردن نیست. مجاز به آبشار زدن از هر مکانی نیست اگر توپ در لحظه تماس بالاتر از لبه تور باشد.

نمی‌تواند پاس پنجه (overhead set) را از منطقه حمله برای آبشارزن هم‌تیمی‌اش بدهد. تعویض‌های لیبرو در تعداد نامحدود است و نیازی به اطلاع داور ندارد، اما فقط بین دو رالی یا هنگام درخواست تایم اوت می‌تواند وارد و خارج شود.هر تیم مجاز است در هر ست حداکثر 6 تعویض معمولی داشته باشد (به غیر از تعویض لیبرو). بازیکن تعویض شده فقط می‌تواند به جای همان بازیکنی که او را تعویض کرده، به زمین بازگردد. انداختن توپ در زمین حریف با رعایت قوانین و جلوگیری از تماس توپ با زمین خودی. تیم‌ها با انداختن توپ در زمین حریف، یا زمانی که تیم حریف مرتکب خطا شود، امتیاز کسب می‌کنند. تیمی که ابتدا 25 امتیاز کسب کند و حداقل 2 امتیاز از حریف پیش باشد، برنده ست است (مثلاً 25-23 ) در صورت تساوی 24−24 ، بازی تا زمانی که یک تیم 2 امتیاز پیش بیفتد ادامه می‌یابد.

مسابقه 

یک مسابقه معمولاً به صورت 3 از 5 ست (Best of 5) بازی می‌شود. تیمی که زودتر 3 ست را ببرد، برنده مسابقه است. اگر بازی به ست پنجم (ست تای بریک) کشیده شود، این ست تا 15 امتیاز (با اختلاف حداقل 2 امتیاز) بازی می‌شود. بازی با سرویس آغاز می‌شود. تیمی که سرویس را از دست می‌دهد، سرویس را به تیم حریف واگذار می‌کند (Side Out).پس از هر ساید اوت (به دست آوردن سرویس از حریف)، بازیکنان تیم سرویس‌گیرنده باید یک موقعیت در جهت ساعتگرد چرخش کنند. بازیکن ناحیه ۲ به ناحیه ۱ (سرویس‌زننده) می‌رود. بازیکن باید از منطقه سرویس (پشت خط پایانی و بین خطوط کناری) سرویس بزند.

خطاها

• توپ به تور گیر کند و به زمین حریف نرسد.
• توپ خارج از زمین حریف فرود آید.
• بازیکن سرویس‌زننده هنگام ضربه زدن به توپ، روی خط پایانی یا داخل زمین حریف پا بگذارد.
• سرویس خارج از نوبت زده شود.
• سه لمس: هر تیم مجاز است حداکثر3 بار توپ را لمس کند تا آن را به زمین حریف برگرداند (بلاک به عنوان یک لمس محسوب نمی‌شود).
• لمس متوالی: یک بازیکن نمی‌تواند دو بار متوالی به توپ ضربه بزند (مگر اینکه اولین لمس او بلاک باشد).
• لمس همزمان: اگر دو یا چند بازیکن یک تیم به طور همزمان توپ را لمس کنند، این یک لمس محسوب می‌شود و هر یک از آن‌ها می‌تواند ضربه بعدی را بزند.
• چهار لمس (Four Touches): اگر تیمی بیش از 3 بار توپ را لمس کند.
• لمس دوگانه (Double Contact / Double Hit): یک بازیکن دو بار متوالی به توپ ضربه بزند (غیر از بلاک).
• گرفتن یا نگه داشتن توپ (Catch / Lift): بازیکن توپ را با دست نگه دارد یا آن را پرتاب کند (باید ضربه باشد، نه حمل).
• لمس تور (Net Fault): بازیکن در حین بازی (و نه پس از اتمام رالی) به تور لمس کند.
• خطای خط مرکزی (Center Line Fault): پای بازیکن به طور کامل از خط مرکزی عبور کرده و وارد زمین حریف شود و تداخلی در بازی ایجاد کند.
• خطای آنتن (Antenna Fault): توپ از خارج آنتن‌ها یا با برخورد به آنتن‌ها از روی تور عبور کند.
• دفاع غیرقانونی (Illegal Block): بازیکن خط عقب بلاک کند یا تلاش برای بلاک کند. توپ را در فاز حمله حریف، قبل از اینکه حریف به توپ ضربه بزند، بلاک کند (مگر اینکه حریف به توپ دست زده باشد).
• حمله غیرقانونی (Illegal Attack): بازیکن خط عقب از داخل منطقه حمله (جلوی خط 3 متر) به توپی که بالاتر از لبه تور است، آبشار بزند. (او می‌تواند از پشت خط 3 متر پرش کرده و آبشار بزند). لیبرو آبشار بزند. بازیکن از پاس پنجه لیبرو که در منطقه حمله زده شده، آبشار بزند.

نقش داوران

بالاترین مقام در بازی، تصمیمات نهایی را می‌گیرد. بالای تور قرار دارد و بازی را کنترل می‌کند. داور دوم در سمت دیگر تور و روی زمین قرار دارد. مسئول کنترل لیبرو، تعویض‌ها، خطاهای خط مرکزی و نظارت بر بازیکنان خط عقب. داوران خط مسئول اعلام خطای توپ اوت یا این (خارج یا داخل)، خطاهای سرویس، و لمس آنتن. امتیاز شمار مسئول ثبت امتیازات، تعویض‌ها، تایم اوت‌ها و سایر اطلاعات مربوط به بازی. اینها قوانین اصلی هستند که بازی والیبال را اداره می‌کنند. جزئیات بیشتر و قوانین خاص‌تر نیز وجود دارند که در کتابچه قوانین FIVB به تفصیل بیان شده‌اند.

تجهیزات و لوازم ورزشی رشته ورزشی والیبال

برای شرکت در رشته ورزشی والیبال، چه در سطح تفریحی و چه حرفه‌ای، به مجموعه‌ای از تجهیزات و لوازم ورزشی نیاز دارید که ایمنی، عملکرد و لذت شما را از بازی تضمین می‌کنند. این لوازم عبارتند از:

• زمین: ابعاد زمین یک مستطیل به ابعاد 18×9 متر است که توسط یک تور به دو نیمه 9×9 متری تقسیم می شود.  خطوط کناری و خطوط پایانی مرزهای زمین را مشخص می‌کنند. خط مرکزی (Center Line) دقیقاً زیر تور قرار دارد و زمین را به دو نیمه تقسیم می‌کند. خط حمله (Attack Line) در فاصله 3 متری از خط مرکزی در هر نیمه زمین.
• تور: ارتفاع تور برای مردان 2.43 متر و برای زنان 2.24 متر است. عرض تور 1 متر و طول آن 9.5 متر است. 
• آنتن: در دو طرف تور دو آنتن وجود دارد. دو میله انعطاف‌پذیر به ارتفاع 80  سانتی‌متر بالاتر از تور که مرزهای عرضی مجاز برای عبور توپ از روی تور را نشان می‌دهند. توپ باید از بین آنتن‌ها عبور کند. 
• توپ: توپ کروی شکل، ساخته شده از چرم یا مواد مصنوعی، با محیط 65 تا 67 سانتی متر و وزن 260 تا 280 گرم است.

انواع لباس مورد نیاز رشته ورزشی والیبال

برای رشته ورزشی والیبال، انتخاب لباس مناسب اهمیت زیادی دارد؛ نه تنها بر راحتی و عملکرد بازیکن تاثیر می‌گذارد، بلکه در ایمنی او نیز نقش بسزایی دارد. لباس‌های والیبال باید به گونه‌ای باشند که آزادی حرکت کامل را فراهم کرده و قابلیت تنفس بالا داشته باشند تا عرق را جذب و تبخیر کنند. در اینجا به انواع لباس‌های مورد نیاز برای والیبال می‌پردازیم:

• تی‌شرت یا پیراهن ورزشی: معمولاً از پارچه‌های مصنوعی مانند پلی‌استر، اسپندکس یا ترکیبی از آن‌ها ساخته می‌شوند. این مواد سبک هستند، به سرعت خشک می‌شوند و قابلیت کشسانی بالایی دارند.
• شورت ورزشی یا لگینگ/شلوارک چسبان: از مواد کشسان و جذب‌کننده عرق مانند اسپندکس ساخته می‌شوند. شورت‌های والیبال معمولاً کوتاه و چسبان هستند تا از گره خوردن یا محدود کردن حرکت بازیکن جلوگیری کنند. در والیبال بانوان، استفاده از شورتک‌های چسبان بسیار رایج است. برخی بازیکنان مرد نیز از شورتک‌های چسبان زیر شورت گشادتر استفاده می‌کنند.
• جوراب ورزشی: معمولاً ترکیبی از کتان، پلی‌استر و اسپندکس برای جذب عرق، راحتی و دوام. جوراب‌های ساق بلند یا متوسط که تا بالای مچ پا یا کمی بالاتر می‌آیند، رایج‌تر هستند. این طول به جلوگیری از ساییدگی کفش و محافظت از ساق پا کمک می‌کند.

رشته ورزشی والیبال مناسب چه افرادی است

والیبال ورزشی پویا و چندوجهی است که نیاز به ترکیبی از توانایی‌های جسمانی، مهارت‌های فنی، هوش تاکتیکی و ویژگی‌های روانشناختی دارد. در نتیجه، افراد با ویژگی‌های خاصی می‌توانند در این رشته موفقیت بیشتری کسب کنند.

ویژگی‌های جسمانی

• قد بلند: در پست‌های خط حمله (آبشارزن، مدافع میانی و پشت خط زن)، قد بلند یک مزیت بزرگ است. بازیکنان بلندقد می‌توانند از ارتفاع بالاتری آبشار بزنند و دفاع مؤثرتری روی تور داشته باشند.
• توان پرش : فارغ از قد، توانایی پرش عمودی بالا برای بازیکنان والیبال حیاتی است، به خصوص برای آبشارزن‌ها و مدافعان روی تور.
• سرعت و چابکی : والیبال ورزشی با تغییر جهت‌های سریع، استارت‌ها و توقف‌های ناگهانی است. بازیکنان باید چابکی بالایی داشته باشند تا بتوانند به سرعت به توپ برسند، دفاع کنند و در موقعیت مناسب قرار بگیرند. سرعت واکنش نیز در این زمینه بسیار مهم است.
• قدرت و توان انفجاری : قدرت عضلات پا برای پرش، قدرت بالاتنه و هسته بدن برای آبشار زدن و سرویس‌های پرشی بسیار مهم است. توان انفجاری به بازیکنان کمک می‌کند تا در کسری از ثانیه نیروی زیادی تولید کنند.
• انعطاف‌پذیری و تعادل: انعطاف‌پذیری خوب به بازیکنان کمک می‌کند تا دامنه حرکتی وسیع‌تری داشته باشند و از آسیب‌دیدگی جلوگیری کنند، به خصوص در حرکات شیرجه و غلت زدن برای دفاع. تعادل نیز برای حفظ پایداری در پرش‌ها و فرودها ضروری است.
• استقامت: با وجود رالی‌های کوتاه، والیبال نیاز به استقامت عضلانی و قلبی-عروقی دارد، زیرا بازیکنان باید در طول یک مسابقه طولانی پرش‌های متعدد و حرکات شدید داشته باشند.

مهارت‌های فنی (که قابل یادگیری و تقویت هستند)

• کنترل توپ (Ball Control): این مهمترین مهارت فنی است. توانایی دریافت سرویس، پاس دادن دقیق، و کنترل توپ در شرایط مختلف ضروری است.
• تکنیک صحیح: یادگیری و تسلط بر تکنیک‌های صحیح سرویس، دریافت، پاس، آبشار، دفاع روی تور و دفاع از زمین، پایه و اساس موفقیت است.
• دقت و ظرافت: والیبال فقط قدرت نیست، بلکه دقت در فرستادن توپ به نقاط خالی زمین حریف یا پاس‌های دقیق به مهاجمان نیز اهمیت بالایی دارد.

والیبال برای افراد دارای معلولیت جسمی 

افراد دارای معلولیت جسمی می‌توانند با موفقیت بسیار بالا در رشته ورزشی والیبال فعالیت داشته باشند، به شرطی که در والیبال نشسته (Sitting Volleyball) شرکت کنند. والیبال نشسته یک رشته ورزشی پارالمپیکی است که به طور خاص برای ورزشکاران دارای معلولیت‌های حرکتی طراحی شده است. این رشته ورزشی در سطح بین‌المللی بسیار محبوب بوده و در بازی‌های پارالمپیک نیز حضور دارد. تیم ملی والیبال نشسته مردان ایران به عنوان یکی از پرافتخارترین تیم‌های پارالمپیکی جهان شناخته می‌شود و بارها موفق به کسب مدال طلا در این رقابت‌ها شده است. این خود گواه بزرگی بر توانایی‌ها و موفقیت‌های افراد دارای معلولیت در این رشته است.

چرا والیبال نشسته برای افراد دارای معلولیت مناسب است؟

این ورزش به گونه‌ای طراحی شده که با محدودیت‌های حرکتی بازیکنان سازگار باشد و به آن‌ها اجازه دهد تا با تکیه بر توانایی‌های باقیمانده خود، در سطح بالایی رقابت کنند. والیبال نشسته به تقویت عضلات بالاتنه، هسته مرکزی بدن، و بهبود چابکی و هماهنگی کمک می‌کند. مشارکت در ورزش‌های تیمی مانند والیبال نشسته، به افزایش اعتماد به نفس، بهبود روحیه تیمی، کاهش استرس، و ارتقاء تعاملات اجتماعی کمک شایانی می‌کند.

وجود مسابقات قاره‌ای، جهانی و پارالمپیک، فرصت‌های بزرگی برای ورزشکاران دارای معلولیت فراهم می‌کند تا در سطح حرفه‌ای به رقابت بپردازند و افتخارآفرینی کنند. بنابراین، نه تنها افراد دارای معلولیت جسمی می‌توانند در والیبال فعالیت داشته باشند، بلکه در فرمت والیبال نشسته به موفقیت‌های بسیار بزرگی نیز دست یافته‌اند و افتخارات بی‌شماری برای کشورهای خود به ارمغان آورده‌اند.