همه چیز درباره رشته ورزشی تکواندو
رشته ورزشی تکواندو یک هنر رزمی کره‌ای است که بر پایه‌ی ضربات پا و دست تمرکز دارد و مهارت‌های دفاعی و تهاجمی را به فرد آموزش می‌دهد. این ورزش قدمتی کهن دارد و از قرن‌ها پیش در کره‌ی باستان رواج داشته است. کلمه‌ی “تکواندو” به معنای “راهی برای دست و پای مبارز” است. “تک” به معنای پا، “وان” به معنای دست، و “دو” به معنای راه یا هنر است. تکواندو بر روی ضربات سریع و قدرتمند پا و دست تمرکز دارد و همچنین شامل فنون پرش، مشت و جابجایی‌های سریع است. این ورزش با فلسفه‌ای که بر پایه‌ی احترام، انضباط، و تحمل استوار است، تاکید دارد و به افراد آموزش می‌دهد تا در زندگی روزمره نیز از این اصول بهره ببرند.
رشته ورزشی انفرادی تکواندو مانند بسیاری از هنرهای رزمی دیگر دارای سیستم رنگی کمربند هاست. رنگ کمربندها نشان‌دهنده‌ی سطح مهارت و تجربه‌ی فرد است. معمولاً رنگ‌های کمربندها به ترتیب از سفید، زرد، سبز، آبی، قرمز و در نهایت مشکی است. تکواندو به عنوان یکی از رشته‌های ورزشی رسمی در بازی‌های المپیک حضور دارد و از سال 2000 به این بازی‌ها افزوده شده است. در المپیک، مسابقات تکواندو بر اساس وزن و جنسیت برگزار می‌شود و افراد با یکدیگر رقابت می‌کنند.
تاریخچه
تکواندو یکی از قدیمی‌ترین هنرهای رزمی کره‌ای است که تاریخچه‌ای طولانی و پر فراز و نشیب دارد. این ورزش در طول قرن‌ها تکامل یافته و به شکل امروزی خود رسیده است. این هنر رزمی امروزه به عنوان یکی از محبوب‌ترین ورزش‌های رزمی در سراسر جهان شناخته می‌شود و در بازی‌های المپیک نیز حضور دارد. این ورزش نه تنها مهارت‌های دفاعی و تهاجمی را به فرد آموزش می‌دهد، بلکه به تقویت روحیه و انضباط نیز کمک می‌کند.
دوران باستان
در دوران‌های اولیه شبه جزیره کره، مردم از هنرهای رزمی برای دفاع از خود و نمایش قدرت استفاده می‌کردند. یکی از نخستین نشانه‌های وجود تکواندو در نقاشی‌های دیواری آرامگاه‌های پادشاهی گوگوریو (37 سال قبل از میلاد تا 66 میلادی) دیده می‌شود.
سلسله شیلا
در دوران سلسله شیلا (57 قبل از میلاد تا 935 میلادی)، گروهی از نخبگان جنگجویان به نام “هوراگان” تشکیل شد که به آموزش هنرهای رزمی از جمله تکواندو می‌پرداختند.
سلسله کوریو
در دوران سلسله کوریو (935 میلادی – 1352 میلادی)، هنرهای رزمی به عنوان یک ورزش سازمان‌یافته با قوانین دقیق شناخته شد و مسابقات و رقابت‌های زیادی برگزار می‌شد.
دوران مدرن
پس از پایان جنگ و آزادی کره، ورزش‌های رزمی سنتی این کشور با رشته‌های ژاپنی مانند کاراته و جودو آمیخته شد. در سال 1955، ژنرال چوی هونگ هی نام “تکواندو” را برای این هنر رزمی انتخاب کرد و آن را به رسمیت شناخت. در سال 1965، انجمن تکواندو کره و در سال 1973، فدراسیون جهانی تکواندو (W.T.F) تأسیس شد.
تکواندو در ایران
تکواندو در سال ۱۳۴۷ به ایران وارد شد و در سال ۱۳۴۹ نخستین کلاس آموزشی آن برگزار گردید. در سال ۱۳۵۲، فدراسیون تکواندو در ایران تأسیس شد و از آن زمان تاکنون، ورزشکاران ایرانی در میادین بین‌المللی موفقیت‌های چشمگیری کسب کرده‌اند.
تمرینات مناسب رشته ورزشی تکواندو
تمرینات تکواندو به افزایش انعطاف‌پذیری، قدرت، استقامت، تعادل و مهارت‌های تهاجمی و دفاعی کمک می‌کند. این تمرینات شامل تکنیک‌های مختلفی است که به بهبود عملکرد ورزشی و افزایش توانمندی‌های جسمانی و روحی کمک می‌کنند. تمرینات گروهی و شرکت در کلاس‌های تکواندو نیز می‌تواند به بهبود مهارت‌ها و ایجاد حس رقابت کمک کند.
تمرین های اصلی تکواندو
- کشش عضلات: شامل کشش‌های مختلف برای عضلات پا، دست و تنه.
- ورزش‌های کاردیو: مانند دویدن، طناب زدن و پرش.
تکنیکی:
- ضربات پا: شامل تکنیک‌های مختلفی مانند “آپ چاگی” (ضربه مستقیم پا)، “دولیو چاگی” (ضربه گردشی پا) و “یوپ چاگی” (ضربه پهلو).
- ضربات دست: شامل مشت‌ها و دفاع‌های مختلف.
- ترکیب تکنیک‌ها: تمرینات ترکیبی از ضربات پا و دست برای افزایش هماهنگی.
قدرتی
- وزنه‌برداری: برای افزایش قدرت عضلات.
- تمرینات بادی ویت: مانند شنا، دراز و نشست و اسکات.
تعادلی
- تمرینات تعادل روی یک پا: برای بهبود تعادل و ثبات.
- تمرینات ترکیبی: تمریناتی که نیاز به حفظ تعادل در حین انجام تکنیک‌های مختلف دارند.
هوازی
- دویدن: برای افزایش استقامت و قدرت قلبی-عروقی.
- ورزش‌های کاردیو: مانند دوچرخه‌سواری و شنا.
دفاعی
- تکنیک‌های دفاعی: شامل جلوگیری از ضربات حریف و ایجاد فاصله.
- ترکیب تمرینات تهاجمی و دفاعی: برای افزایش سرعت واکنش و هماهنگی.
تمرینات ذهنی
- مدیتیشن و تمرکز: برای بهبود تمرکز و کاهش استرس.
- تمرینات تصویری: تجسم کردن تکنیک‌ها و مسابقات برای افزایش آمادگی ذهنی.
انواع مسابقات رشته ورزشی تکواندو
برای تکواندو در ایران و در سطح بین‌المللی، بسته به سطح سنی، وزنی و سبک رقابت (تماس آزاد یا فرم/پومسائه) مسابقات متنوعی برگزار می‌شود. در ادامه مروری جامع بر این رقابت‌ها ارائه می‌دهم.
سطح ایران
- قهرمانی ملی تکواندو: این مسابقات، سنگ بنای شناسایی بهترین‌های کشور محسوب می‌شود. در قالب گروه‌های سنی (مثلاً نوجوانان، جوانان، بزرگسالان) و با تفکیک وزنی برگزار می‌شود تا بتوان استعدادها را در قالب رقابت‌های منظم رشد داد.
- مسابقات باشگاهی و دانشگاهی: باشگاه‌های ورزشی و دانشگاه‌ها به صورت دوره‌ای تورنمنت‌های داخلی ترتیب می‌دهند. این رقابت‌ها علاوه بر پرورش استعدادها، بستری برای تبادل تجربیات و ایجاد رقابت‌های دوستانه فراهم می‌کنند.
- مسابقات استانی و منطقه‌ای: در میان استان‌ها و شهرستان‌ها نیز مسابقاتی برگزار می‌شود که نقش مهمی در شناسایی استعدادهای بومی و ارتقای سطح رقابت ورزشی کشور دارد.
سطح جهانی
- المپیک تکواندو: از زمان حضور رسمی تکواندو در المپیک (سیدنی 2000) این رقابت به عنوان صحنه‌ای برای نمایش برتری فنی و جسمانی ورزشکاران جهان شناخته می‌شود. این رقابت اهمیت ویژه‌ای دارد چون علاوه بر رقابت ورزشی، نماد تبادل فرهنگی نیز هست.
- قهرمانی جهانی تکواندو (World Taekwondo Championships): هر دو سال یکبار توسط سازمان جهانی تکواندو برگزار می‌شود و بهترین ورزشکاران از روی صحنه‌های مختلف جهان به مصاف یکدیگر می‌روند.
- سری مسابقات گرند پری تکواندو (World Taekwondo Grand Prix): این سری رقابت‌های فصلی، که در نقاط مختلف جهان برگزار می‌شود، به عنوان یک سیستم رتبه‌بندی بین‌المللی عمل کرده و انگیزه‌ای برای ورزشکاران جهت بهبود و کسب تجربه‌های بین‌المللی است.
- مسابقات پومسائه (Forms) جهانی: علاوه بر مسابقات تماس آزاد یا sparring، رقابت‌های فرم (پومسائه) جایی دیگر برای سنجش دقت، زیبایی و هماهنگی اجرای حرکات محسوب می‌شوند و به مهارت‌های جزئی تکنیکی ورزشی تأکید دارند.
- مسابقات تیمی و جام‌های ویژه: در برخی رویدادهای بین‌المللی، علاوه بر رقابت‌های انفرادی، مسابقات تیمی برگزار می‌شود که به ترویج روح همکاری و استراتژی‌های گروهی کمک می‌کند.
قوانین مخصوص مسابقات
مسابقات رشته ورزشی تکواندو به دو بخش اصلی کیوروگی (مبارزه) و پومسه (فرم) تقسیم می‌شوند و هر کدام از این بخش‌ها قوانین و مقررات خاص خود را دارند.
مسابقات کیوروگی (مبارزه)
ورزشکاران باید لباس مخصوص تکواندو (دو-بک) را بپوشند. استفاده از محافظ‌های سر، بدن، دست، پا و دندان الزامی است. نقاط امتیازدهی نیز به این صورت است که ضربات به سر و بدن امتیاز دارند. ضربات دقیق و قوی به نقاط حساس امتیاز بیشتری دارند. مسابقات کیوروگی معمولاً در سه راند دو دقیقه‌ای برگزار می‌شوند. بین هر راند یک دقیقه استراحت وجود دارد. نحوه امتیازدهی این گونه است که ضربات پا به بدن: 2 امتیاز، ضربات پا به سر: 3 امتیاز، ضربات مشت به بدن: 1 امتیاز، ضربات چرخشی به بدن: 4 امتیاز و ضربات چرخشی به سر: 5 امتیاز دارد. ضربات به نقاط حساس مانند پایین کمر، گردن و پشت ممنوع است. هرگونه رفتار غیرورزشی منجر به اخطار و کاهش امتیاز می‌شود. اگر یک ورزشکار به دلیل ضربه‌ای که دریافت کرده نمی‌تواند به مبارزه ادامه دهد، حریف او برنده مسابقه می‌شود.
قوانین مسابقات پومسه (فرم)
ورزشکاران باید حرکات استاندارد پومسه را با دقت و هماهنگی اجرا کنند. هر حرکت باید با تمرکز و قدرت اجرا شود. داوران براساس دقت، تعادل، قدرت و هماهنگی حرکات امتیاز می‌دهند. امتیازدهی شامل اجرای صحیح تکنیک‌ها، قدرت و تمرکز است. ورزشکاران باید لباس مخصوص تکواندو (دو-بک) را بپوشند. مسابقات پومسه می‌توانند به صورت انفرادی یا تیمی برگزار شوند. در مسابقات تیمی، هماهنگی و هم‌زمانی حرکات اعضای تیم بسیار مهم است. ورزشکاران باید در طول مسابقه به یکدیگر احترام بگذارند و اصول انضباط را رعایت کنند. داوران مسئول اجرای قوانین و نظارت بر مسابقه هستند. تصمیمات داوران نهایی است و باید از آن‌ها پیروی شود. هرگونه رفتار غیرورزشی مانند توهین به حریف یا داور منجر به اخطار و کاهش امتیاز می‌شود.
نکات مهم برای شرکت در مسابقات
شرکت در مسابقات تکواندو نیازمند آمادگی جسمانی، ذهنی و روحی است. این نکات می‌توانند به شما کمک کنند تا بهترین عملکرد خود را در مسابقات ارائه دهید. برنامه تمرینی منظم و متنوعی داشته باشید که شامل تکنیک‌های تکواندو، تمرینات قدرتی، انعطاف‌پذیری و استقامت باشد. قبل از هر تمرین یا مسابقه، به خوبی گرم کنید تا از آسیب‌های جسمانی جلوگیری کنید. رژیم غذایی متعادل و مناسبی داشته باشید که شامل مواد مغذی مورد نیاز برای افزایش انرژی و قدرت باشد. خواب و استراحت کافی برای بازیابی انرژی و جلوگیری از خستگی ضروری است. تمرینات مدیتیشن و تکنیک‌های تمرکز می‌توانند به افزایش تمرکز و کاهش استرس کمک کنند.
افکار مثبت و خودباوری به شما کمک می‌کند تا با اعتماد به نفس بیشتری در مسابقات شرکت کنید. تکنیک‌های کلیدی و استراتژی‌های مختلف را به خوبی مرور کنید و در تمرینات خود به کار بگیرید.اگر امکانش را دارید، فیلم‌های مسابقات حریفان خود را مشاهده و تحلیل کنید تا با نقاط قوت و ضعف آن‌ها آشنا شوید. مطمئن شوید که لباس و تجهیزات تکواندو (دو-بک، محافظ‌ها و غیره) در وضعیت خوبی هستند و به درستی از آن‌ها استفاده می‌کنید. تکنیک‌های کاهش استرس مانند تنفس عمیق و مدیتیشن را به کار بگیرید تا آرامش بیشتری داشته باشید. قوانین و مقررات مسابقات را به دقت مطالعه کنید تا با شرایط مسابقه آشنا باشید. با داوران محترمانه رفتار کنید و به تصمیمات آن‌ها احترام بگذارید. در صورت بروز آسیب، به سرعت اقدام به درمان کنید و از مشاوره پزشکی بهره‌مند شوید.
انواع لباس ورزشی و لوازم ورزشی مناسب رشته ورزشی تکواندو
برای شرکت در تکواندو و بهبود عملکرد، داشتن تجهیزات و لوازم مناسب بسیار مهم است. این تجهیزات به شما کمک می‌کنند تا در تمرینات و مسابقات تکواندو بهترین عملکرد خود را ارائه دهید و از آسیب‌های جسمانی جلوگیری کنید. در زیر به معرفی برخی از تجهیزات اصلی تکواندو می‌پردازم:
- لباس تکواندو (دو-بک): لباس مخصوص تکواندو که شامل یک کت و شلوار نخی و راحت است. این لباس به ورزشکاران اجازه می‌دهد که به راحتی حرکات و تکنیک‌های مختلف را اجرا کنند.
- کمربند: کمربند نشان‌دهنده سطح مهارت و تجربه ورزشکار است. در رنگ‌های سفید، زرد، سبز، آبی، قرمز و مشکی قرار دارند.
- محافظ بدن (هوگو): محافظ بدن که برای کاهش آسیب‌های ناشی از ضربات پا و دست به کار می‌رود. محافظ بدن به صورت پوششی است که بر روی تنه و قفسه سینه قرار می‌گیرد.
- محافظ سر: محافظ سر برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از ضربات به سر استفاده می‌شود. این محافظ شامل یک کلاه نخی و محکم با پوشش مناسب است.
- محافظ دندان: محافظ دندان برای جلوگیری از آسیب‌های دندانی ناشی از ضربات استفاده می‌شود. این محافظ به صورت قطعه‌ای نخی و نرم است که بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرد.
- محافظ پا و دست: محافظ‌های پا و دست برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از ضربات و تکانه‌ها استفاده می‌شوند. این محافظ‌ها شامل پد‌های نرم و محافظتی هستند که بر روی پاها و دست‌ها قرار می‌گیرند.
- محافظ ساق پا (شین گارد): محافظ ساق پا برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از ضربات به ساق پا استفاده می‌شود. این محافظ شامل پد‌های نخی و محکم است که بر روی ساق پا قرار می‌گیرد.
- محافظ کشاله ران: محافظ کشاله ران برای جلوگیری از آسیب‌های ناحیه کشاله ران استفاده می‌شود. این محافظ به صورت پوششی است که بر روی کشاله ران قرار می‌گیرد.
- کفش تمرینی: کفش مخصوص تمرینات تکواندو که برای راحتی و جلوگیری از لغزش در تمرینات استفاده می‌شود. این کفش‌ها سبک و دارای کف ضد لغزش هستند.
- کیسه و تجهیزات تمرینی: کیسه‌های ضربه‌گیر، تکیه‌گاه‌ها و دیگر تجهیزات تمرینی برای بهبود تکنیک‌ها و قدرت ضربات استفاده می‌شوند.این تجهیزات از مواد محکم و مقاوم ساخته شده‌اند تا به مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرند.
رشته ورزشی تکواندو برای چه افرادی مناسب است
رشته ورزشی تکواندو یک ورزش رزمی و هنری پر جنب و جوش است که برای افراد مختلف با توانایی‌ها و اهداف متفاوت مناسب است. در زیر به برخی از افرادی که می‌توانند از تکواندو بهره‌مند شوند، اشاره می‌کنم:
- کودکان و نوجوانان: تکواندو به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا مهارت‌های جسمانی و روحی خود را تقویت کنند. بهبود انعطاف‌پذیری، افزایش قدرت و تعادل، تقویت اعتماد به نفس و انضباط شخصی را به دنبال دارد.
- بزرگسالان: بزرگسالان می‌توانند از تکواندو برای بهبود سلامتی و تناسب اندام بهره ببرند. افزایش استقامت و قدرت قلبی-عروقی، کاهش استرس و افزایش تمرکز را به همراه دارد.
- علاقه مند به دنبال دفاع شخصی: تکواندو مهارت‌های دفاعی و تهاجمی را به فرد آموزش می‌دهد و می‌تواند برای افرادی که به دنبال یادگیری دفاع شخصی هستند، مناسب باشد. یادگیری تکنیک‌های دفاعی برای مقابله با تهدیدات احتمالی را به همراه دارد.
- کاهش وزن و تناسب اندام: تمرینات تکواندو شامل ورزش‌های کاردیو و قدرتی است که به کاهش وزن و بهبود تناسب اندام کمک می‌کند. سوزاندن کالری، افزایش استقامت و تقویت عضلات را به همراه دارد.
- علاقه مند به هنر رزمی با اصول فلسفی: تکواندو بر پایه اصولی مانند احترام، انضباط و تحمل استوار است و می‌تواند به رشد شخصیتی فرد کمک کند. تقویت روحیه و انضباط شخصی، یادگیری احترام به دیگران را به همراه دارد.
- افزایش اعتماد به نفس: تمرینات تکواندو و پیشرفت در سطوح مختلف کمربندها می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس فرد کمک کند.
- رقابت و مسابقه: تکواندو شامل مسابقات و رقابت‌های مختلف است که به افراد فرصت می‌دهد تا مهارت‌های خود را با دیگران مقایسه کنند و در رقابت‌ها شرکت کنند.
تکواندو برای ناتوانان جسمی و افراد دارای معلولیت
در ایران برای ناتوانان جسمی و افراد دارای معلولیت نیز آموزش و مسابقات تکواندو برگزار می‌شود. این رشته ورزشی به نام “پارا تکواندو” شناخته می‌شود و در سطح بین‌المللی نیز به رسمیت شناخته شده است. برای مثال، پارا تکواندو در پارالمپیک ۲۰۲۰ توکیو به عنوان یکی از رشته‌های ورزشی حضور داشت.
امکانات
در ایران، امکانات مختلفی برای ناتوانان جسمی و افراد دارای معلولیت در رشته ورزشی تکواندو فراهم شده است. برخی باشگاه‌ها و آکادمی‌ها مانند آکادمی تکواندو استاد امیر ابوحمزه، کلاس‌های ویژه‌ای برای ناتوانان جسمی و افراد دارای معلولیت برگزار می‌کنند. فدراسیون تکواندو جمهوری اسلامی ایران برنامه‌ها و مسابقات ویژه‌ای برای پارا تکواندو برگزار می‌کند و از ورزشکاران ناتوان جسمی حمایت می‌کند. باشگاه‌ها و مراکز ورزشی مجهز به تجهیزات و امکانات مناسب برای تمرین و مسابقات ناتوانان جسمی هستند.